Subverzivnost Andrića

Knjiga Tihomira Brajovića “Fikcija i moć”, u izdanju Arhipelaga, donosi novo tumačenje književnosti Ive Andrića, zasnovano na ispitivanju njegove subverzivne imaginacije.

Knjiga Tihomira Brajovića “Fikcija i moć”, u izdanju Arhipelaga, donosi novo tumačenje književnosti Ive Andrića, zasnovano na ispitivanju njegove subverzivne imaginacije.

U pet ogleda o subverzivnoj imaginaciji Andrića, spregnutih u teorijsku, književnoistorijsku i metodološku celinu, Brajović pokazuje kako je Andrić u svojim neuporedivim istorijskim romanima i hronikalnim pričama ostao i svedok vremena u kome je napisao dela za koja je dobio Nobelovu nagradu za književnost, saopštio je Arhipelag.

Taj Andrićev subverzivni pristup u pripovedanju, prema Brajoviću, kritičaru i profesoru Filološkog fakulteta u Beogradu, posebno je vidljiv u pojedinim pričama i u svim piščevim romanima pisanim posle Drugog svetskog rata.

Brajović pokazuje kako se u Andrićevim knjigama, pogotovu u romanima “Prokleta avlija” i “Omerpaša Latas” ili u jednoj od najboljih piščevih proza “Priča o vezirovom slonu”, uspostavlja uzbudljiv odnos priče i moći.

Andrićeva priča ne govori samo o moći, ona je preispituje i razlaže prikazujući i njena strašna svojstva, i njena ograničnja i nedovoljnosti, i njeno gubljenje temelja održivosti u modernim vremenima.

Polazeći od istorije, Andrić govori i o svojoj savremenosti, otkrivajući kako je moć vrlo često fiktivna, a subjekt moći ispražnjen. Andrićeve velike proze iznutra sagledavaju kako moć i u istorijskom i u modernom vremenu gubi na snazi i stabilnosti. Moć se prazni, nekada ostajući samo ljuštura bez smisla i sadržaja, a nekada iznova i neprestano mora da se samodokazuje, čime, zapravo, samu sebe suštinski samoosporava.

Knjiga “Fikcija i moć” predstavlja subverzivnog Andrića kao liberalnog ironičara u senci etabliranog pisca.

Ako je tom senkom Andrić u vremenima totalitarnog komunizma štitio i sebe i svoje delo, u samom delu se otvaraju vidici i slojevi u kojima se otkriva snaga piščevog suštinski modernog razumevanja moći, politike i sile. Otuda odnos priče i moći u Andrićevoj književnosti opisuje krug od “fikcije istoričnosti do političnosti fikcije, i natrag”.

U pomnim i studioznim analizama Andrićevih velikih dela Brajović otkriva brižljivo utkane detalje u kojima se nesumnjivo pokazuje Andrićev odnos prema vlastitom društvenom i političkom vremenu, čime otvara pitanja da li se u Omerpaši Latasu može prepoznati Tito i da li se u Prokletoj avliji može prepoznati Goli otok?

Sajt Arhipelaga je www.arhipela,.rs

(SEEcult.org)