Sudbina Lifkine misije
Aleksandar Lifka, jedan od pionira filmske umetnosti na ovim prostorima, dobiće naučni zbornik sledeće godine - povodom veka od kada je otvorio prvi stalni bioskop u Subotici. Sudbina njegove misije u današnjim okolnostima, međutim, nije potpuno izvesna, uključujući i budućnost Festivala evropskog filma Palić, koji je ponovo dobio niz pohvala, ali se i ove godine suočio sa smanjenim budžetom i nedostatkom adekvatnog prostora za projekcije.
Aleksandar Lifka, jedan od pionira filmske umetnosti na ovim prostorima, dobiće naučni zbornik sledeće godine - povodom veka od kada je otvorio prvi stalni bioskop u Subotici. Sudbina njegove misije u današnjim okolnostima, međutim, nije potpuno izvesna, uključujući i budućnost Festivala evropskog filma Palić, koji je ponovo dobio niz pohvala, ali se i ove godine suočio sa smanjenim budžetom i nedostatkom adekvatnog prostora za projekcije.
Budućnosti Festivala Palić i Lifkinom radu i delu posvećeni su i ovogodišnji okrugli stolovi palićkog festivala, koji sledeće godine postaje punoletan, ali se ponovo suočio sa niz problema, posebno zbog smanjenja budžeta za oko 50.000 evra u odnosu na prošlu godinu.
Učesnici okruglog stola o budućnosti Festivala Palić, održanog 18. jula, izneli su i vizionarske i surovo realističke okvire festivalskog života, uz upozorenje da ne sme odustati od jedinstvenog koncepta koji je njegova suština, kako je rekao reditelj Goran Marković, jedan od ovogodišnjih dobitnika prestižne nagrade “Aleksandar Lifka” za doprinos evropskoj kinematografiji, koji je i specijalni savetnik ministra kulture.
Ministar kulture Nebojša Bradić nije prisustvovao otvaranju 17. Palića, zbog zvanične posete Londonu, ali je u intervjuu za festivalski sajt takođe istakao važnost palićkog festivala, navodeći da višestruko povezuje Srbiju sa Evropom, kako fizički, jer se održava na samim vratima Evropske unije, ali i suštinski, svojom koncepcijom i programom.
“Palićki festival je tu ulogu imao i u najtežim trenucima za Srbiju, za vreme njene izolacije, kada je naša zemlja preko ove institucije održala svoju vezu sa evropskom kulturom, kojoj celim svojim bićem pripada. Sada su vremena bolja, ali održavanje veze Srbije sa Evropom i Evrope sa Srbijom traži stalno obnavljanje. Dijalog između autora i publike koji je uspostavljen na Palićkom festivalu je dobra osnova i za budući razvoj ove filmske manifestacije”, rekao je Bradić i dodao da je Ministarstvo prepoznalo profil palićkog festivala u fokusiranju na pojedine autore, kao i na određene kinematografije, zbog čega ga je i ove godine podrzalo sa sedam miliona dinara.
Bradić je istakao i da je Zakon o kinematografiji spreman za skupštinsku raspravu, a podrazumeva i podsticaj bioskopskoj mreži.
I moderator okruglog stola o budućnosti Palića Dinko Tucaković osvrnuo se na kontekst zamiranja bioskopa u Srbiji, kada festivali preuzimaju njihovu ulogu, zbog čega je postavio pitanje mogućnosti ostvarenja koncepcije koja podrazumeva balansiranje između festivalskog fokusa na “njegovo veličanstvo film”, nezaobilaznih pratećih programa i festivalske atmosfere koja je neophodna, ali nije cilj.
Direktor Festivala Palić Radoslav Zelenović, koji je i prvi čovek Jugoslovenske kinoteke u Beogradu, rekao je da je osnovna preokupacija kako unaprediti Festival, iako postoje brojne teškoće čije rešenje nije u moći osnivača i organizatora.
“Buduća festivalska palata Velika terasa je završena spolja, ali nikako da radovi budu finalizovani i počne njeno korišćenje. Problem je što ovde neće moći da se prikazuju filmovi, kao i činjenica da će Lifkin bioskop u Subotici biti pretvoren u pozorište", rekao je Zelenović, koji je, slično Bradiću, rekao da palićki festival može biti od ogromne pomoći državi koja se nalazi na putu u Evropu.
Direktor Otvorenog univerziteta u Subotici, koji organizuje Festival Palić, Blažo Perović, predstavio je elaborat sa vizijom o budućnosti Festivala, založivši se za agorski tip, afirmaciju evropskog umetničkog socijalno-angažovanog filma i očuvanje kritičke i duhovne misije.
Učesnici okruglog stola, među kojima su bili i članovi festivalskog Saveta Branislav Lečić, Milena Dravić i Srđan Koljević, zatim Zoran Simjanović, Nebojša Popović, Marija Šimoković, Igor Toholj, Miroslav Mogorović.., izneli su niz ideja i utisaka o Festivalu Palić, ukazujući, između ostalog, i na potrebu čišćenja Palićkog jezera.
Organizatori Festivala Palić priredili su 20. jula i okurgli sto posvećen veku od osnivanja prvog stalnog bioskopa u Subotici - jubileja koji će biti obeležen 2011. godine, a tim povodom najavljen je naučni zbornik posvećen Lifki.
Prema rečima moderatora Aleksandra Saše Erdeljanovića, za rad na tom izdanju već su angažovani stručnjaci iz Austrije, Mađarske, Rumunije, Bugarske i Hrvatske, koji će po tamošnjim arhivima pokušati da pribave nove detalje vezane za život i rad Lifke. U rad će se uključiti i autori iz Beograda, Subotice i drugih gradova u Vojvodini, kako bi se došlo do novih podataka, zasnovanih na proverljivim činjenicama.
Blažo Perović podsetio je da Festival Palić već 11 godina dodeljuje nagradu za izuzetan doprinos evropskom filmu, nazvanu Lifkinim imenom, ali da još ne postoji reprezentativna monografija, pa se događa, kako je rekao, da čak i dobitnici nagrade ne znaju ništa o njemu.
Reditelj Srđan Knežević izrazio je određenu skepsu u vezi sa rokovima i učesnicima pisanja zbornika o Lifki, navodeći da će strani istoričari filma, “čak i pod uslovom da su dobro plaćeni", teško odvojiti šest meseci za istraživanja po arhivima Beča, Budimpešte, Bukurešta ili nekog drugog grada u kojima se mogu naći dokumenti o Lifki.
Prema njegovim rečima, trebalo bi najpre definisati kakav se zbornik želi i utvrditi metodološku koncepciju.
I Tucaković, koji je upravnik Muzeja Jugoslovenske kinoteke, rekao je da bi trebalo formirati redakciju koja bi se bavila pripremom zbornika o Lifki koji bi, kako je zaključeno na okruglom stolu, trebalo da bude objavljen kao trojezično izdaje - na srpskom, mađarskom i engleskom jeziku, a biće objavljen i predstavljen na 18. Festivalu Palić u julu 2011.
Ovogodišnji dobitnik nagrade “Lifka”, osim Markovića, je i francuski reditelj grčkog porekla Kosta Gavras, koji je bio najavljen kao gost, ali ne dolazi ipak na Palić zbog drugih obaveza.
Festival Palić predstavlja u izdanju - do 23. jula, više od 60 igranih i oko 15 dokumentarnih ostvarenja iz 30 zemalja, uključujući omaž programe Gavrasu i Markoviću, koji su održani pre zvaničnog otvaranja.
Odabrani filmovi, prema rečima selektora glavnog takmičarskog programa Nikolaja Nikitina, pokazuju koliko raznolika i zabavna može da bude evropska kinematografija.
Među njima su i domaći film “Žena sa slomljenim nosem” Srđana Koljevića, koji je prikazan na otvaranju, zatim španski film “Debeli ljudi” (Daniel Sánchez Arévalo), italijanski “Zalutali meci” (Ferzan Ozpetek), francuski “Osam puta ustani” (Xabi Molia), nemačko-rumunski “Orden časti” (Calin Peter Netzer), poljski “Naličje” (Borys Lankosz) i mađarski “Poligamija” (Dénes Orosz).
Glavni program obuhvata i dva filma s Berlinala - ruski “Kako se završilo leto” Alekseja Popogrebskog (Aleksei Popogrebsky), te austrijski “Pljačkaš” Benjamina Heisenberga, “Loša porodica” finskog reditelja Aleksija Salmenperaa, koji je producirao Aki Kaurismaki, kao i nemački “Trči ako možeš” Ditriha Brugemana (Dietrich Brüggemann), koji je član žirija, pored slovenačke glumice Ive Kranjc i mladog srpskog reditelja Vladimira Paskaljevića.
Među filmovima u glavnom programu je i francuska “Turneja”, te belgijski film “Baroni” (Nabil Ben Yadir), kao i “Besa” Srđana Karanovića, koja je van konkurencije.
Kinematografija Belgije je, inače, u fokusu 17. Festivala Palić, koji obuhvata ukupno devet selekcija, uključjući takmičarski program “Paralele i sudari”, posvećen ove godine istočnoevropskom filmu, te “Mladi duh Evrope”, koji obuhvata više francuskih i estonskih filmova, a odlikuje ih dadaistički pristup predstave današnjice.
Selekcija “Mladi duh Evrope” obuhvata i film “Ja već jesam sve ono što želim da imam” mladog beogradskog autora Daneta Komljena, koji je podelio nedavno treće mesto u okviru takmičarskog programa Cinefondation u Kanu.
I 17. Palić okuplja većinu autora filmova u takmičarskim programima, pored kojih publika može da vidi i selekciju posvećenu novom mađarskom filmu, kao i Eko Doks i Dečji program.
Najboljim filmovima u okviru glavnog Takmičarskog programa biće dodeljene nagrade “Zlatni toranj” za najbolji film, “Palićki toranj” za najbolju režiju i specijalna nagrada žirija.
Međunarodni žiri kritike dodeliće Tolerance Award za najbolji film programa “Paralele i sudari”.
Na otvaranju 17. Palića, dodeljena je i nagrada ERSTE Andergraund Spirit za doprinos nezavisnom filmu, a dobitnik je kultni novosadski reditelj Želimir Žilnik.
Sajt palićkog festivala je www.palicfilmfestival.com, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org
(SEEcult.org)
