Umetnici na odmoru

Institut za istraživanje avangarde i Kolekcija Marinko Sudac organizuju šesti put tokom leta projekat “Umetnik na odmoru” u Poreču, koji je započet izložbom Radomira Damnjanovića Damnjana, a ovih dana ugostio je i novosadskog umetnika Nikolu Džafa, idejnog tvorca Led arta i Art klinike, sada Šok zadruge.

U okviru projekta “Umetnik na odmoru 2017 / Valamar”, Džafo je izveo u Poreču umetničku akciju “Puj, spas za sve nas”, skrećući pažnju na spomenike kao mesta obeležavanja i podsećanja na borbu protiv fašizma.

Akcijom postavljanja tri zamrznuta “pojasa za spašavanje” na jedan od postavljenih javnih spomenika palim borcima u Poreču, Džafo je skrenuo pažnju na aktuelnu političku temu antifašističkih spomenika koji su vremenom postali samo objekti pored kojih se prolazi, bez značenja koja su imali u vremenu kada su postavljeni, navela je Dorotea Fotivec iz Instituta za istraživanje avangarde. Tom akcijom, u kojoj se pojasevi za spašavanje polako otapaju, skreće se pažnja i navodi javnost da ponovo obrati pažnju na njih. Kao i svojevrsni memento mori, zamrzavanje je podsetnik i na hibernaciju – čeka se na ponovno oživljavanje, odnosno na ponovno osvrtanje na ono što je godinama postavljeno i čeka.

Naslov rada dolazi iz popularne fraze, često ponavljane, koja se koristi i u dečjim igrama i kao poštapalica u govoru – “Puj, spas za sve nas”.

Nikola Džafo, Puj spas za sve nas, Poreč, 2017.

U okviru projekta “Umetnik na odmoru”, u kojem je učestvovao proteklih nedelju dana, Džafo je napravio i akciju susreta “Nakon 40 godina – Sarajevo 1977, Poreč 2017”, u okviru koje se, nakon četiri decenije, sastao sa Silviom Labinjanom, svojim prijateljem iz vremena služenja obaveznog vojnog roka u Jugoslovenskoj narodnoj armiji. Susret je upriličen uz jednodnevnu izložbu dokumentacije.

Nikola Džafo, Silvio Labinjan, Nakon 40 godina – Sarajevo 1977, Poreč 2017

Džafo je od 1990. godine i početka ratova na prostoru bivše Jugoslavije pasivizirao bavljenje slikarstvom i angažovao se u borbi za društvene vrednosti i umetnički dignitet. Idejni je začetnik Led arta, subverzivne gerilske umetničke grupe koja je od 1993. godine ostvarila više od 30 projekata. Suosnivač je Centra za kulturnu dekontaminaciju u Beogradu (1995) i Multimedijalnog centra “Led art” u Novom Sadu (2000). Iste godine, u podrumu u Grčkoškolskoj 5, pokrenuo je i Art kliniku, vođen utopijskom idejom da umetnost može da menja i leči svet. Nakon eutanazije Art klinike 2013. godine, pokrenuo je Šok zadrugu koja deluje na istim etičkim principima. U svojoj umetnosti deluje direktno i aktivistički, komentarišući situaciju u oblasti kulture i društvu putem performansa, akcija, objekata, instalacija, slika, umetničkih intervencija… Za izložbu “Lepus in fabula” u Muzeju savremene umetnosti Vojvodine dobio “Politikinu” nagradu 2012.

Džafo je učestvovao u projektu “Umetnik na odmoru” nakon američkog umetnika Kena Friedmana, istaknutog člana pokreta Fluksus, te Miroslava Pavlovića iz Srbije. “Umetnik na odmoru” trenutno je Zoran Todorović iz Beograda, a do kraja avgusta najavljeni su i Tanja Ostojić, koja živi i radi u Berlinu, te poljski umetnik Józef Robakowski, a potom i filozof i teoretičar kulture Boris Buden iz Berlina. U projektu je i francuski umetnik Adrien Sina, uz istoričare umetnosti Ješu Denegrija iz Beograda i Saru Wilson iz londonskog Courtauld Institute of Art.

Nikola Džafo, Puj spas za sve nas, Poreč, 2017.

Beogradski umetnik Zoran Todorović, koji učestvuje u projektu “Umetnik na odmoru” od 15. do 20. jula, tematizuje u svojim radovima pitanja savremene informatičke kulture, nadzora, biopolitičke uprave i kontrole,  otkrivajući neugodne istine i skrivene motivacije i izazivajući ustaljene granice participacije, etičke i estetske standarde.

Todorovićevi radovi bi se mogli klasifikovati u tri grupe – u prvoj su oni u kojima koristi fizičke i hemijske zakonitosti kojima proizvodi moguću fizičku neugodnost, kao u radu “Smeh” (2001), kada je u galerijski prostor ispustio je nitratni oksid (plin za smejanje). U drugoj grupi su radovi koji se koriste modelima upravljanja, disciplinovanja i kontrole pogledom kao mehanizmi funkcionisanja moći, kao “Šum” (1998-99) ili “Cigani i psi” (2007). Radovi iz treće grupe bave se telom i njegovim otpacima - u radu “Agalma” (2004) učesnici su se prali sapunom napravljenim od masnoće odstranjene iz umetnikovog tela toekom operacije.

Todorović je učestvovao na 53. Bijenalu u Veneciji 2009. godine projektom “Toplina” u kojem je mesecima u frizerskim salonima prikupljao ljudsku kosu. Kao kranji rezultat tog procesa, u potpunosti dokumentovanog, bila je svojevrsna DNK karta “srpske nacije”. Nastali industrijski proizveden tepih, reciklirani “odbačeni” materijal, instaliran je u prostor srpskog paviljona kao upotrebni predmet. Jedan od prethodnika rada s Bijenala je i “Asimilacija” (1998-2009), u kojem je preradio otpadni materijal sa estetskih operacija u hranu i ponudio je publici.

Todorović je jedan od osnivača Odseka za nove medije na Fakultetu likovnih umetnosti Univerziteta umetnosti u Beogradu, gde drži kolegij “Transmedijska istraživanja”.

Zoran Todorović

U okviru projekta “Umetnik na odmoru”, svake godine održava se izložba u svrhu prezentacije zanimljivih umetnika, grupa ili tema porečkoj publici, pa je do kraja jula u porečkoj galeriji Zuccato otvorena izložba Radomira Damnjanovića Damnjana “Slike, 2009-2012” koja obuhvata radove proizašle iz njegovog dugogodišnjeg razmatranja slikarstva kao medija.

Prošle godine održana je izložba umetnika, teoretičara i kustosa Jiříja Valocha “Moć nemoćnih”, dok je 2015. godine predstavljena umetnička grupa Gorgona.

Projekat “Umetnik na odmoru” krajem maja i početkom juna ove godine tradicionalno je gostovao u Muzeju savremene umetnosti u Zagrebu, predstavivši radove nastale 2016. godine, kada su u Poreču boravili Dragoljub Raša Todosijević i Slobodan Šijan iz Srbije, poljski umetnik Jarosław Kozłowski, István Nádler (Mađarska), Katalin Ladik (Srbija/Mađarska), Lev Nussberg (SSSR/SAD), Philip Corner (SAD/Italija), Rudolf Sikora (Slovačka) i Vladimir Gudac iz Hrvatske.

Projekat “Umetnik na odmoru” započet je 2012. godine, a Institut za istraživanje avangarde i Kolekcija Marinko Sudac organizuju ga u saradnji s kompanijom Valamar Riviera.

(SEEcult.org)