Umetnost prisvajanja

Knjiga “Umetnost prisvajanja” dr Dejana Sretenovića, u izdanju Orion arta, predstavlja problemsko-teorijsku studiju koja istražuje bogatu i raznovrsnu istoriju praksi aproprijacije u vizuelnim umetnostima od istorijskih avangardi do danas.

Knjiga “Umetnost prisvajanja”, sačinjena od deset tematskih poglavlja (Rođenje moderne aproprijacije, Sazvežđe redimejda, Montaža: rez i veza, Moć tehničke reprodukcije, Umetnost o umetnosti, Originalna kopija, Aproprijacija i društvo, Subjekt prisvajanja, Aproprijacija kao prestup, Postaproprijacijska umetnost) i brojnih odeljaka, mapira teritorije ili situaciona polja aproprijacije, redefiniše terminologije i kreira kontekste – istorijske i savremene – u kojima se umetnost prisvajanja može proučavati i diskutovati.

Polazeći od osnovne definicije aproprijacije kao usvajanja nečega radi sopstvene primere, knjiga “Umetnost aproprijacije” otkriva i tumači niz osobenih i imaginativnih načina na koje su se umetnici u kreaciji umetničkog dela koristili pred postojećom umetnošću i kulturnim artefaktima kroz procedure izmeštanja, imenovanja, montaže, citiranja, variranja, kopiranja, simuliranja, parodiranja, plagiranja i sl.

U pitanju je izvođenje aproprijacionističke linije umetnosti 20. veka koje ukazuje na to da je aproprijacija kao poetičko načelo i stvaralačka procedura odigrala jednu od ključnih uloga u preispitivanjima i pomeranjima granica ontoloških, epistemoloških i aksioloških pretpostavki umetnosti, rekao je Sretenović za SEEcult.org

Knjiga, takođe, pokazuje da je aproprijacija mnogo više od mnogostruko prisutnog fenomena u umetnosti i kulturi pošto se razmatranje tog fenomena iskazuje i kao razmatranje svih ključnih protokola umetnosti – autorstvo, originalnost, izražajnost, rad, tehnika, forma, materijal, identitet, vrednost, kontekst, recepcija – koji su u prošlom veku bili na različite načine preispitivani, prevrednovani ili osporavani.

Iako je aproprijaciji od početka 80-ih, kada je taj termin uveden u vokabular umetničke kritike, posvećeno mnoštvo tekstova, zbornika i izložbi, sintetička studija o aproprijaciji do danas nije objavljena. S jedne strane imamo pojave koje su prethodno etablirane kao ključna mesta umetnosti prisvajanja, poput Dišana, Pikasa, Vorhola, Debora ili Šeri Levin, a sa druge pojave, poput Barouza, Brusa Konera, Brodersa i Gorana Đorđevića, koje su ostale izvan pažnje istraživača fenomena aproprijacije.

Prema rečima Sretenovića, uz punu svest o tome da nijedna studija ovog tipa ne može biti sveobuhvatna, nastojao je da obradi sve one manifestacije aproprijacije koje je smatrao inovativnim ili osobenim ne samo u domenu praksi prisvajanja, već i u širem kontekstu umetničkih kretanja.

“Radeći na knjizi, shvatio sam da razumeti umetnost prošlog veka, pa i uopšte, mimo ovog toposa više nije moguće jer je aproprijacija, eksplicitno ili implicitno, prisutna u dobrom delu umetničkih praksi – predmodernih, modernih, postmodernih i savremenih”, naveo je Sretenović, dodajući da je njegova knjiga zato pokušaj da se iz aktuelne teorijske perspektive ponudi osavremenjeno, analitičko i kritičko čitanje ovog fenomena koje mu, kako veruje, daje produbljeniji ako ne i drugačiji smisao od poznatog ili pretpostavljenog.

Toj temi bila je posvećena i doktorska disertacija Sretenovića na Filozofskom fakultetu u Beogradu, na kojem je i magistrirao i diplomirao, na Odeljenju za istoriju umetnosti.

Sretenović je dugogodišnji kustos u Muzeju savremene umetnosti u Beogradu.

Dobitnik je nagrade za likovnu kritiku "Lazar Trifunović" za 2008. i nagrade Društva istoričara umetnosti za najbolju autorsku izložbu u 2009.

Realizovao je niz zapaženih kustoskih projekata, među kojima su Vane Živadinović Bor (MSUB, 1990), Scene pogleda (Paviljon Veljković i Cinema Rex, 1995), Focus Belgrad (IFA Galerija, Berlin, 1998), Video umetnost u Srbiji (Bitef teatar, 1999), Recycle Bin (MSUB, 2001), Konverzacija (MSUB, 2001), Hvala Raši Todosijeviću (MSUB, 2002), Paviljon Srbije i Crne Gore na 50. Bijenalu u Veneciji (2003), O normalnosti. Umetnost u Srbiji 1989-2001 (MSUB, 2005), Stalna postavka dela jugoslovenske umetnosti iz zbirki MSUB (MSUB, 2005), Neša Paripović: postajanje umetnošću (MSU, 2006), Slobodan Sijan: oko filma (Salon MSUB, 2009), Autopsia. Ogledalo uništenja (Salon MSUB, 2010), Zbogom andergraund: Saša Marković Mikrob (Salon MSUB, 2012)...

(SEEcult.org)