VOĐENJE: Mladen Miljanović - Smrt (na) ekranu
Mladen Miljanović: “Smrt (na) ekranu”, Salon Muzeja savremene umetnosti u Beogradu, 5. novembar 2021 - 31. januar 2022.
Kroz izložbu “Smrt (na) ekranu” vodi umetnik Mladen Miljanović, koji je predstavio radove nastale u protekle dve godine pandemije, intenzivno se baveći istraživanjem slike smrti i smrti slike, odnosno reprezentacijom smrti putem medija i načinom na koji je komunicirana kroz medije, te promišljanjem smrti samih medija i načina na koji se prema njima odnosimo u savremenom društvu. Miljanović postavlja u tom kontekstu i pitanje da li u nekom postapokaliptičkom scenariju možemo da zamislimo spomenike posvećene tim uređajima, koji bi mogli da kažu nešto o današnjem vremenu.
Ambijentalna instalacija Miljanovića, kako je navela kustoskinja izložbe Mišela Blanuša, na autentičan način predstavlja umetničko istraživanje na temu smrti, sprovedeno kroz raznovrsne forme umetničkog izražavanja isprepletane različitim antropološkim, sociološkim, žanrovskim, kritičkim i ontološkim aspektima. Istraživanje modela reprezentacije slika smrti, kao i posmrtne reprezentacije umetnički opredmećenih formi industrijskih produkata savremenih tehnologija komunikacije, reflektuje se kroz delove ambijentalne instalacije – računare, mobilne telefone i digitalne televizore. Miljanović ih oblikuje tehnikom obrade kamena u materijalu koji se najčešće koristi za obeležavanje smrti, odnosno za forme večnog pomena, stvarajući, u semantičkom smislu, svojevrsne spomenike ovim uređajima kao tehnološkim dostignućima savremene civilizacije koji su bili, a kroz novoproizvedene modele su i dalje, osnovni instrumenti medijske prezentacije društvene svakodnevice – života i smrti.
Miljanović je, kako je ispričao, veštinu graviranja kamena stekao radeći na nadgrobnim spomenicima u rodnom mestu - pre nego što je upisao Akademiju umetnosti u Banjaluci. Prvi kontekst u kojem je iskoristio to iskustvo bio je projekat "Vrt uživanja", kojim je učestvovao kao predstavnik Bosne i Hercegovine na 55. Bijenalu u Veneciji 2013.
Izložbu “Smrt (na) ekranu” otvara rad koji je nastao na osnovu prikupljenih podataka Svetske zdravstvene organizacije (SZO) o broju preminulih od posledica korona virusa, počev od 1. januara 2020. godine, kada je zvanično prijavljen prvi smrtni slučaj u Kini, do 1. avgusta 2021. Miljanović je na mesečnom nivou prikupljao te podatke SZO, te ih generisao u posebnom programu koji omogućuje da se po horizontalnoj ravni svaki broj tretira kao tačka. Svaka ugravirana tačka predstavlja broj smrti na globalnom nivou. Zasnovan na egzaktnom istraživanju, taj rad, između ostalog, postavlja i pitanje mogućnosti spomenika u realnom vremenu.
Prvi deo izložbe obuhvata i svojevrsni memorijalni zid sa takođe graviranim radovima, posvećenim medijima koji više ne postoje u televizijskom smislu, proizvođenim u bivšoj Jugoslaviji, Rusiji, Bugarskoj, Mađarskoj, Poljskoj...
U drugom delu izložbe dominira reprezentacijski aspekt stvarnosti, sa hiperrealnim graviranim crtežima velikih dimenzija i segmentom koji je osmišljen prema estetici prodavnica mobilnih uređaja.
Deo postavke sadrži tako mermerne replike polupanih mobilnih telefona i laptopova, sa ugraviranim natpisima poput: Don't worry, if you are reading this text that means that yoz are alive and everything is ok, Death capital, We are very sorry but this content is not available in your country, Subscribe or die...
Ambijentalnu postavku otvara gravirani crtež crnog oblaka, koji je nastao na osnovu fotografije umetnikove prijateljice, na kojoj je u aprilu 2020. godine zabeležen gust dim iznad Kliničkog centra u Banjaluci, u danu u kojem je, inače, preminula prva žrtva kovida-19 u Bosni i Hercegovini. Taj rad uvodi u ostale radove koji se bave načinom na koji je smrt tokom pandemije komunicirana kroz medije - to su frejmovi vesti stranih televizijskih stanica o posledicama pandemije, u kojima se koristi jezik ekonomije.
"Shvatamo da je smrt počela da se tretira jednako kao svaka druga roba", naveo je Miljanović tokom vođenja kroz izložbu, koja koncepcijski predstavlja presek dve linije - estetike i arhitekture medijskih šopova s jedne i religijskih objekata s druge strane.
Na postavci je posebno upečatljiv crtež velikih dimenzija sa ugraviranim likovima 264 osoba, uglavnom javnih ličnosti, koje su preminule širom sveta u periodu od 1. januara 2020. do početka avgusta 2021. godine, kao i sa prikazima 25 objekata koji su iz različitih razloga pominjani u medijima u tom periodu, poput srušene zgrade u Majamiju, zgrada u Izmiru i Petrinji koje su stradale u zemljotresima, eksplozije u Iranu, autobusa "Deva tursa" koji je doživeo nesreću u Hrvatskoj...
Prema rečima Miljanovića, taj rad ispituje mogućnost umetnosti kao inkluzivnog socijalnog aspekta, odnosno kao moguće društvene kondenzacije kroz reprezentaciju na globalnom nivou, za razliku od "Vrta uživanja" koji je predstavljao figure koje su bile rezultat istraživanja na lokalnom nivou.
U okviru vođenja kroz izložbu, prikazan je i video Death on/off Screen sa segmentima govora Ilije Grahovca (Zmaja od Šipova) na sahrani njegovog oca, kadrovima najrazličitijih načina razbijanja kompjutera iz besa i hiphop verzijom Stojine pesme "Umri" u aranžmanu Mladena Matovića, uz učešće hora Banjalučanke i vokala Marije Šestić.
_ _ _
VOĐENJE - produkcija: SEEcult.org, 2021.
Glavni urednik: Miroljub Mima Marjanović; urednica produkcije: Vesna Milosavljević; snimatelj: Milan Nešić, montažerka: Marija Aranđelović
SEEcult.org realizuje projekat “Vođenje” od 2012. godine, u saradnji sa galerijama-izlagačkim prostorima, odnosno umetnicima i kustosima odabranih izložbi. Svratite na vođenje kroz bogatu arhivu od više od 130 izložbi koje smo ovekovečili za sve koji su ih propustili, ali i za one koji nisu :)
Podrška: Ministarstvo kulture i informisanja Srbije, Sekretarijat za kulturu Beograda
(SEEcult.org)
