Zašto umetnost ne menja svet?

Zagrebački deo Perforacija završava se 28. oktobra filmom Željka Zorice sa jestivom instalacijom i hrvatskom premijerom predstave kustoskog dua Petre Zanki i Tee Tupajić “Suđenje umetnosti”.

Film “Cabbage Clairvoyant” Željka Zorice zasnovan je na njegovom proputovanju kroz više od 30 zemalja u proteklih tridesetak godina, u kojima je “razgovarao sa ljudima, neljudima, samim sobom, životinjama i biljkama” o vidovitosti, meditaciji, kreativnosti i miru...

U završnici zagrebačkog dela festivala Perforacija, koji je i ove godine organizovan i u Rijeci i Dubrovniku, u Teatru &TD biće održana ekskluzivna hrvatska premijera doku-fiktivne predstave “Suđenje umetnosti” (The Curators’ Piece) koja je premijerno izvedena krajem 2011. na Meteor festivalu u Bergenu, a potom gostovala na niz festivala.

Optužujući umetnost da je “kriva, jer još uvek nije uspela da promeni svet”, autorke te predstave pozvale su neke od vodećih kustosa evropskih, američkih i hrvatskih pozorišnih festivala da odbrane umetnost od te optužbe. Porota pred kojom kustosi nastupaju je lokalna publika. Za svaki grad u kojem se predstava izvodi izrađuje se nova verzija koja se zasniva na konkretnoj društveno-političkoj situaciji određene sredine, koja se obraća lokalnoj publici i u kojoj je protagonist kustos lokalnog festivala.

Tako će poseban gost večeri, uz kustose iz Nemačke, Norveške i Estonije, biti i Zvonimir Dobrović, umetnički direktor Perforacija.

Nakon Zagreba, sredinom januara 2013. godine, predstava će gostovati i na festivalu COIL u Njujorku, u legendarnom off-off Brodvej teatru Dixon Place.

Perforacije nude zanimljiv program i na početku vikenda, 27. oktobra, a započinju ga BicPop i Sindikat biciklista svojom “Biciklopopravljaonom”, te instalacijom “Carparking4Bikes i Bikes4Speakers”. Na rasporedu je još jedan ekološki događaj - “Večera Invazivnih Vrsta”, koja će šarolikim izborom jela i namirnica staviti fokus na invazivne vrste koje kvare prirodni ciklus područja na kojem se rasprostranjuju.

Bojan Đorđev i Stipe Kostanić će predstavom “Psi” (prema tekstu Hervéa Guberta Les chiens) ujediniti senzualnost i nasilje, žudnju i okrutnost, priželjkivanje ljubavi, te seksualnu energiju, a splitski novocirkuski duo Room 100 će performansom “Seed” (work in progress) prikazati mračnu atmosferu inspirisanu psihičkim stanjem osoba koje su učestvovale u domovinskom ratu. Program završava Mala Kline iz Slovenije plesnim ostvarenjem “Eden”.

Slovenci su obeležili Perforacije i prethodnog dana, kada je prostore MCUK Scene Travno zauzeo Janez Janša (rođen kao Emil Hrvatin) predstavom “Ko je sledeći?”, oštrom kritikom modernog društva. Takođe, &TD je na par sati zaposela kolaboracija kolektiva Betontanc iz Slovenije i Umka.Lv iz Letonije.

Oba performansa kao osnovu imaju problematike sa kojima se suočava savremeno društvo.

Predstava “Ko je sledeći?” otvara širok spektar pitanja koje prolaze kroz glavu svake svesne individue koja postoji u modernom svetu. Kakva izvedba može podstaći promenu? Da li je demokratija samo prazan ritual beskonačnih razgovora koji ne vode nikamo? Ko će preuzeti odgovornost i preoduzeti nešto - ko će pritom ići do kraja? Je li nasilje jedino rešenje?, pitanja su na koja glumci traže odgovore na sceni, kroz dinamičan i raznovrstan sadržaj, uobličen u muzici, filmu i koreografiji.

Multidisciplinarni performans “Show your face!” koji su priredili Betontanc i Umka.Lv, objedinjuje muziku, ples, glumu i lutkarstvo, a pokazuje kako istorija konstantno naglašava činjenicu da je ljudsko telo lako uništiti, ali vešto ignorise kako je duh ili duša takođe deo ljudskog tela, a njegovo uništavanje sistematski negira. Performans tako nagoni gledaoce na razmišljanje o informacijama koje prima od surovih egzekutora koji žele konzumirati njihove duše. Priča prati Malog Branka (bezlično snežno odelo transformisano od strane lutkara u prosečnog svakidašnjeg čoveka) na njegovom putu kroz mračno, teško i zamorno stoleće.

Zagrebački deo Perforacija počeo je izložbom njujorške fotografkinje Peggy Jarrell Kaplan, koja je ovekovječila mnogobrojna etablirana imena i nadolazeće zvezde savremene izvođačke svetske scene.

Kao i prošle godine, održana je i Noć performansa, koja je predstavila 25. oktobra radove pet umetnika različitih izraza i generacija.

Jakov Labrović iz eksperimentalne izvođačke kompanije Room 100 i njegov prezimenjak Siniša Labrović, vizuelni umetnik i performer, usmerili su performansom “Labrović (na kvadrat)” pažnju publike na sveprisutnost nepotizma u modernom društvu.

Dok je Jakov svojim telom ponovo zagrebačkoj publici pokazao neke od tehnika koje su uključene u performanse kolektiva Room 100, Siniša je, svojim radom “Rad (na slavi)“ ukazao da generalna populacija, na žalost, nije svesna koliki rad i trud je uložen u celoj pozadini pojma slava.

Multimedijalni umetnik Bojan Gagić, primarno orijentisan na muziku, predstavio se performansom “Interieur” kojim traži veze između električne energije (strujnih krugova) i članova svoje porodice, odnosno uspomena koje su određeni članovi ostavili iza sebe ili pak nisu.

Vizuelni umetnik Marijan Crtalić, poznat po provokativnim radovima fokusiranim na identitet, telo i životnu svakodnevicu, predstavio je radom “Mogućnost izlaska” okolinu na koju gleda stereotipizirano, uz traženje izlaza iz nje - simboličkim crtanjem vrata vodom po zidu, te besomučnim lupanjem rukama, nogama i glavom.

Stipe Kostanić je performansom “One Touch” pokušao da razbije standardne poglede na ustaljeni odnos publike i izvođača. Jedan po jedan gledalac ulazio je u prostoriju u kojoj ih je dočekao nag i nezaštićen umetnik, koga su mogli samo jednom da dotaknu po bilo kojem delu tela bilo kojim delom svog tela.

Festival Perforacije nastavlja se, posle Rijeke i Zagreba, u Dubrovniku do 31. oktobra, a predstavlja ove godine više od 40 performansa, plesnih predstava i instalacija umetnika iz Hrvatske i regiona, uz poseban ekološki segment.

Program Perforacija održava se paralelno sa jesenjim plenarnim sastankom IETM-a, svetske krovne organizacije za izvođačke umetnosti, čije članstvo broji više od 500 organizacija iz 45 zemalja.

Plenarni sastanak IETM-a od 25. do 28. oktobra u Zagrebu, a osim brojnih predavanja, obuhvata i dvadesetak plesnih i pozorišnih predstava i performansa hrvatskih umetnika.

Od osnivanja 2009. godine, festival Perforacije gostovao je izborom programa ili svojom Noći performansa u SAD, Srbiji, Makedoniji i Francuskoj, intenzivno promovišući umetnike iz Hrvatske, ali i iz regiona.

Sajt Perforacija je www.perforacije.org, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org.

*Foto: Domino/Perforacije

(SEEcult.org)