Zenit i zenitizam
Izložba “Traži se čovek – Zenit i zenitizam”, posvećena uticajnom avangardnom pokretu koji je u vreme svog delovanja bio marginalizovan i ignorisan u lokalnim sredinama, dok je na evropskoj mapi istorijskih avangardi 20-ih godina XX veka imao visoko referentno mesto, biće otvorena 19. maja u galeriji O3one u Beogradu, a prate je stručna vođenja koja će održati autori Irina Subotić, Slobodan Mijušković i Stevan Vuković.
Posetioci će imati priliku da se upoznaju sa osnovama avangardnog, levičarskog pokreta zenitizam i časopisom Zenit, kao i sa sa idejama njegovog pokretača Ljubomira Micića i jednog od najaktivnijih saradnika Branka Ve Poljanskog.
Zenit je bio osnovni forum avangardnog zenitističkog pokreta i njegovih programskih ideja – bio je međunarodno glasilo leve orijentacije, s velikim brojem saradnika kako iz Beograda, Zagreba i Ljubljane, tako i iz gotovo svih evropskih sredina, ali i Severne i Južne Amerike, pa i Japana. Zenit je bio jasno opredeljen za novu umetnost, za koju se verovalo da će doprineti stvaranju novog čoveka XX veka.
Zenitistički aktivizam, kako je navela Irina Subotić u tekstu povodom izložbe, reflektuje antiratnu atmosferu nakon strahota Prvog svetskog rata participirajući u težnji za stvaranjem neformalnog međunarodnog bratstva umetnika okupljenih oko ideje radikalnog “prevrednovanja svih vrednosti”.
U različitim fazama postojanja časopisa Zenit i samog pokreta prisutna je aktivna razmena i recepcija ideja i iskustava evropskih umetničkih pokreta, od ekspresionizma, postkubizma, futurizma i dadaizma, do ruske avangarde i socijalnih tendencija. U svojoj levoj orijentaciji Zenit je, takođe, nedvosmisleno podržavao Oktobarsku revoluciju i marksističke ideje. Oštru kritičku orijentaciju protiv konzervativne (malo)građanske svesti i kapitalističkog društva, autoriteta političke vlasti i crkve, socijalne nepravde i okoštalih institucija, izražavao je kroz polemičke i programske tekstove, manifeste, prozu i poeziju već od prvog broja.
Upečatljivi vizuelni efekti – dizajn časopisa i drugih zenitističkih izdanja, reprodukcije, tipografska i grafička rešenja – odražavali su taj borbeni aktivizam.
Uporedo sa oštrom kritikom evropskog kapitalizma, njegove političke i kulturne prakse, sažetom u programskom sloganu Ljubomira Micića “Antievropa”, zenitizam je ponudio vlastiti projekat balkanizacije Evrope koju treba da izvede barbarogenije (“decivilizator”), “nosilac nesentimentalne i sirove vitalnosti – čiste vere – neizveštačene duše – otvorenog i dobrog srca”.
Časopis Zenit osnovao je i prvi broj izdao februara 1921. godine u Zagrebu književnik i kritičar Ljubomir Micić (Sošice, Jastrebarsko 1895 - Kačarevo kod Pančeva 1971). Od maja 1923. godine redakcija se nalazila u Beogradu – sve do definitivne policijske zabrane decembra 1926. zbog teksta nepoznatog autora dr M. Rasinova (verovatno samoga Micića) “Zenitizam kroz prizmu marksizma”. Ukupno su izašla 43 broja.
U okviru izložbe, najavljena su i stručna vođenja autora - 21. maja Stevana Vukovića (12.30), 28. maja - Irine Subotić i 4. juna Slobodana Mijuškovića.
Autori postavke su Breda Bizjak i Saša Pančić, dizajn i priprema za štampu promotivnog materijala delo je Orange Studija.
Pomoć pri realizaciji izložbe pružili su Narodni muzej u Beogradu, Muzej savremene umetnosti, Muzej Macura i Jovan Čekić.
Izložba će biti otvorena u galeriji O3one do 8. juna.
(SEEcult.org)
