Živi duh Trifunovića

Prestižna nagrada 'Lazar Trifunović' za likovnu kritiku i teoriju za 2013. godinu uručena je 14. januara u Kulturnom centru Beograda Irini Subotić i Milanu Popadiću, uz projekciju snimka Trifunovićevog govora sa kraja 60-ih godina 20. veka koji svedoči da se stanje u kulturi u Srbiji nije bitno promenilo svih proteklih decenija. Uz nagradu koja nosi ime tog uticajnog istoričara umetnosti, koja se tradicionalno uručuje na njegov dan rođenja, svečano je dodeljeno i priznanje Društva istoričara umetnosti Srbije (DIUS) za najbolju izložbu 2013. godine koje je dobila Sanja Kojić Mladenov.

Na teško stanje u kulturi isvrnula se i Irina Subotić, istoričarka umetnosti koja je nagrađena za monografiju “Nandor Glid”, u izdanju Fondacije Vujičić kolekcija.

Zahvaljujući toj fondaciji što “čini za kulturu ono što država neće i ne želi da čini”, Irina Subotić osvrnula se, između ostalog, i na problem godinama zatvorenog Narodnog muzeja u Beogradu i druga aktuelna pitanja savremene kulture i umetnosti.

Irina Subotić istakla je i da je Trifunović i dalje živi kroz svoja dela, studente i nagradu koja nosi njegovo ime, a dodeljuje se za kritičko i teorijsko promišljanje moderne i savremene vizuelne umetnosti. “Harizmatičnost Lazara Trifunovića još živi, kroz njegova dela, studente i sledbenike, a na poseban način i kroz ovu nagradu koju svaki istoričar umetnosti smatra najvećim priznanjem”, rekla je Irina Subotić.

Prema njenim rečima, danas je više nego ikad potreban Trifunović i njegova odlučnost, znanje i sposobnost da se nosi sa društvenim problemima, posebno u vezi sa kulturom i muzejima.

Podsećajući da je Trifunović postavio modernu umetnost na stub nauke, imao autoritet, objavio mnoge knjige, školovao mnoge generacije i bio izvanredan direktor Narodnog muzeja, ona je konstatovala da je Narodni muzej, koji je nekad bio centralna ustanova kulture u Srbiji, danas, na žalost, izgubio svoju auru i  stradao zbog nebrige društva.

O aktuelnosti Trifunovićeve misli svedoči i film RTS-a, odnosno snimak sa otvaranja izložbe Petra Lubarde u Opovu 1969. godine. Otvarajući tu izložbu, Trifunović je istakao, između ostalog, i važnost shvatanja uloge kulture i umetnosti u društvu. Umetnost i kultura su deo ljudske ličnosti, poručio je tada Trifunović.

       Gordana Dobrić, Jelena Stojanović i Irina Subotić

Prema obrazloženju žirija nagrade “Lazar Trifunović”, Irina Subotić je i monografijom o Glidovom vajarskom delu dala “dragoceni stvaralački doprinos izučavanju nacionalne istorije umetnosti potvrđujući aktivno i vitalno profesinalno prisustvo na naučnoj sceni”.

Fokusirajući se na stvaralački doprinos Glida kao na integralni deo istorije moderne skulpture druge polovine 20. veka, Irina Subotić u toj istoričarsko-umetničkoj studiji, podeljenoj na pet poglavlja, prati hronološki tok u Glidovom stvaralaštvu ističući jedan od umetnikovih fundamentalnih etičkih stavova koji glasi: “Umetnik mora da bude savest svoga vremena”.

“Ova knjiga će svakako biti i jedan od udžbenika za buduće istoričare umetnosti i istraživače naše baštine”, istakao je žiri koji su činili istoričarka umetnosti i profesorka Jelena Stojanović, kustoskinja Ljiljana Ćinkul i kustos i likovni kritičar Sava Stepanov, dobitnik nagrade “Lazar Trifunović” za 2011.

Na nagradi “Lazar Trifunović” zahvalio je i Milan Popadić, koji je ravnopravno dobio to priznanje za zbirku eseja “Čiji je Mikelanđelov David? (Baština u svakodnevnom životu)”, u izdanju Centra za muzeologiju i heritologiju Filozofskog fakulteta u Beogradu.

Popadićeva knjiga, kako je istakao žiri, predstavlja pomak u kritičkom promišljanju svakodnevice i vizuelne kulture danas. Knjiga je nastajala od 2009. do 2012. godine, a sastoji se od osam poglavlja koja obrađuju različite teme od naučno-teorijskih koncepata do popkulturnih modela, gde se kritički promišljaju tako daleki a bliski predmeti, kao što su srpski manastirski kompleks iz 12. veka, ikona italijanske renesanse iz naslova, dobro poznata zgrada na Ušću, novopazarski sebilj ili Malroov tragični humanizam između ostalih, u procesu stvaranja jednog novog teksta, teksta vizuelne kulture svakodnevice ovde i danas.

Nagrada “Lazar Trifunović” uručena je nekoliko sati uoči otvaranja izložbe “Kritičari su izabrali” Save Stepanova, dobitnika tog priznanja za 2011. godinu.

Stepanov projektom “O umetnosti (i o biciklu)” predstavlja u Likovnoj galeriji KCB-a dva vojvođanska umetnika koji pripadaju različitim generacijama srpske umetnosti - Milana Konjovića i Stevana Kojića.

        Sanja Kojić Mladenov

Uporedo sa nagradom “Lazar Trifunović”, uručeno je i priznanje DIUS za najbolju autorsku izložbu 2013. godine, koje je dobila dobila Sanja Kojić Mladenov za izložbu “Fluks likvida” u Zrenjaninu.

Sanja Kojić Mladenov nagrađena je za autorsku koncepciju, strukturu, selekciju umetnika i tekstualnu elaboraciju izložbe “Flux likvida” (Tečenje tečnosti), održanu u Salonu Narodnog muzeja u Zrenjaninu od 14. oktobra do 8. novembra 2013. godine, u organizaciji Savremene galerije u Zrenjaninu.

Izložba “Flux likvida” bio je odgovor Sanje Kojić Mladenov na poziv da se jubilarno 10. Bijenale akvarela, osnovano u Zrenjaninu 1991. godine, posveti definisanju principa umetničkog delovanja u širem dijapazonu medija koji bi se mogli izvesti iz logike koju rad u tehnici akvarela nameće.

Kako je istakao žiri DIUS-a u obraloženju, iako je Sanja Kojić Mladenov odgovorila na poziv da bude selektorka 10. Bijenala akvarela jakom autorskom koncepcijom, nije prosto iskoristila tu priliku za realizaciju nekog projekta svojstvenog svojoj kustoskoj praksi, već je autorski  doprinos usmerila prevashodno na redefiniciju kriterijuma selekcije tematskih okvira, tipova umetničkih praksi i samih umetnika.

Žiri DIUS činili su: kustos i likovni kritičar Stevan Vuković, istoričar umetnosti i novinar Sava Ristović i istoričarka umetnosti i kustoskinja Gordana Dobrić.

(SEEcult.org)