'ZORAN POPOVIC, OD TRAUME KOLEKTIVIZMA DO SRECNOG JA'
Bojana Pejic, Moment br. 15, Beograd, 1989.
Zoran Popovic ne moze ili nece («sudbina» i «odluka» su duboko isprepletani) da se pomiri sa idejom o umetniku kao privilegovanoj osobi pozvanoj da umetnickom delu sacuva auru, jedinki koja ostaje ravnodusna prema pulsiranju sistema umetnosti i sistema zajednice. Ovakav stav, koji vidim kao potrebu za prosirenim prisustvom, u jednom tekstu o umetniku, Dragica Vukadinovic formulise kao «'slavensku' zudnju za 'definitivnim' izmirenjem umetnosti i zivota».
U zelji da ovo dvoje izmiri, Popovic ne primenjuje direktne vec «zaobilazne», meandrirajuce strategije. Uz mnoge umetnike iz svoje radikalne generacije on je sedamdesetih godina aktivno ucestvovao u projektu umetnoscu po drustvu, projektu koji bi se najsazetije okarakterisao recima (pozajmljenim iz sasvim drugog konteksta) Dzona Folsa: «pobrkati napredak sa srecom». Prelaz iz modernisticke «diktature» u postmodernisticki humanizam u kome je Subjekt ravnodusan prema Objektu, Popovic je doziveo kao licno (umetnicko) pitanje najvise zato sto osamdesete godine obezbedjuju legitimitet policentricnoj umetnosti. Put koji je ovaj umetnik presao, meandrirao je (Vatimo bi rekao «racvao se») od Vitgenstajna do Barta, od (traume) kolektivizma do (srecnog) Ja, od «tvrdog subjekta» (Borba u Njujorku, 1976) do «mekog subjekta» (Zadovoljstvo u crtezu od 1979).
Dok mnogi savremeni umetnici koji imaju «konceptualnu proslost» danas rade (pre)velike i (pre)materijalizovane objekte, Popovic odlazi u drugu krajnost u nematerijalizaciju. Crtezi, izlagani pod nazivom Zadovoljstvo u crtezu, prizora ili bica koja imaju zavicaj u erotici, realizovani tananim, «mekim» potezom, i linija koja prizor ogranicava, meandriraju od matisovske sazetosti do pikabijanskog, koktoovskog ili disanovskog nerva (u crtezima iste sadrzine kao i Popovicevi), i bica ili scene pre odlepljuje nego sto ih vezuje za podlogu. Ovi crtezi su bili korak ka Vrtu zadovoljstva (1989), crtezima koji su, poput stripa, radjeni tusem i perom na pergament podlozi. Ovde su prizori postali «strogo kontrolisane predstave» koje, prema umetnikovim recima, postupkom «montaze atrakcija» nastaju/nestaju, srecu/rastaju, i formiraju fragmentarnu pricu. Prizor pripada iskljucivo evropskoj umetnickoj memoriji iz koje se pojavljuju kao u flesu, slicno kako se javlja slajd-slika (AKSIOMI, 1972, RADNIK, TIPO-MASINISTA, MIODRAG POPOVIC: O ZIVOTU, O RADU, O SLOBODNOM VREMENU, 1977. i EROTSKI CRTEZI, 1980-87.) ili filmska slika (PRITTY GOOD, 1973. i I NEVER PROMISED PROMISED YOU AN AVANT-GARDEN, 1980.), a bukolika scena, erotoliko ili bajkoliko bice, iskrcano iz (stripovane) Kitere ili (filmovane) Arkadije, istovremeno su i celina i deo celine (crteza). (Ne)realnost rada pocinje onog trenutka kada se obezbedi osnovni uslov: svetlost (displeja ili reflektora). Svaka slika zasnovana na svetlosti (u proslosti vitraz a danas filmska ili slajd slika), nuzno stice svojstvo membrane, granice/veze izmedju realnog i onog – drugog, imaterijalnog.
Beograd, 1989.
Moment, br. 15, Casopis za vizuelne medije, Beograd, jul-septembar 1989; odeljak, Konceptualna umetnost u Beogradu, Bojana Pejic, Aktuelno: oldtajmeri (pod tim nazivom Bojana Pejic je, za svakog clana neformalne grupe sestoro umetnika, napisala poseban tekst: Marina Abramovic, Era Milivojevic, Nesa Paripovic, Zoran Popovic, Rasa Todosijevic i Gera Urkom)
