23. Eurokaz- teatar i smrt

Međunarodni pozorišni festival Eurokaz u Zagrebu, koji će početi 20. juna predstavom “Sedam dasaka varke” francuskog teatra Cie 111, bavi se u 23. izdanju odnosom teatra i smrti, a kao centralni događaj predstaviće do 28. juna sopstvenu produkciju “Tertulia”, osmišljenu za zagrebačko groblje Mirogoj.

Međunarodni pozorišni festival Eurokaz u Zagrebu, koji će početi 20. juna predstavom “Sedam dasaka varke” francuskog teatra Cie 111, bavi se u 23. izdanju odnosom teatra i smrti, a kao centralni događaj predstaviće do 28. juna sopstvenu produkciju “Tertulia”, osmišljenu za zagrebačko groblje Mirogoj.

Predstava “Sedam dasaka varke” Auréliena Borya, kojom će 23. Eurokaz biti svečano otvoren u Hrvatskom narodnom kazalištu, ispituje čovekovo suočavanje sa različitim silama - kako prirodnim, tako i političkim.

Bory je gostovao i na 18. Eurokazu, a kao polazište i jedini dekor predstave “Sedan dasaka varke”, u kojoj učestvuje 14 glumaca i akrobata iz Daliana u Kini, odabrao je tradicionalnu kinesku igru tangram (qi qiao ban), u kojoj se izmjenjivanjem pozicija sedam geometrijskih tela stvaraju odnosi koji povezuju različite elemente.

Geometrijski oblici kojima glumci sami upravljaju postaju podloga po kojoj se kreću čudesnom virtuoznošću. U kompoziciji sedam slika, ili poema napisanih kroz sedam geometrijskih metafora, qi qiao ban želi nanovo oblikovati mitologiju ljudi različitih svetova.

Ansambl Cie 111 (www.cie111.com), čijim je spektaklom novog cirkusa otvoren prošle godine i 42. BITEF, u predstavi “Sedam dasaka varke” suprotstavlja tradicionalne cirkuske veštine geometrijskim formama koje nude razne kombinacije beskonačnosti.

Prema navodima Gordane Vnuk, tema odnosa teatra i smrti doživeće programski vrhunac u Eurokazovom dosad najvećem produkcijskom poduhvatu, jedinstvenom umjetničkom i kulturološkom događaju koji su pripremali tri godine argentinski umetnici Nicolas Varchausky i Eduard Molinari, potpomognuti hrvatskim dramaturgom Sašom Božićem i Simonom Bogojevićem Narathom.

Multimedijalni projekat “Tertulia”, koji će biti izveden od 25. do 28. juna na Mirogoju, koncipiran je za to mitsko mesto na kojem se može posmatrati sažimanje dostojanstva hrvatske prošlosti, ali i razuzdanost taštine, od one anonimne do one koja određuje našu kolektivnu memoriju.

Mogu li groblja biti nešto drugo osim scenografije bola?, pitaju se umetnici koji će nizom audio i vizuelnih instalacija pokušati izmeniti, bar za trenutak, simbolički prostor dijaloga s precima Zagrepčana, i poraditi na labavljenju patetičnih distanci (po uzoru na optimizam one Feuerbachove rečenice: Smrt je smrt smrti).

Dvojica argentinskih umetnika postigli su izuzetan uspeh istoimenim projektom koji su izveli 2005. na najreprezentativnijem groblju u Buenos Airesu, La Recoleta.

Prostor zagrebačke “Tertulije” obuhvata ceremonijalni, arhitektonski deo, takozvane Velike i Male arkade, počivalište hrvatskih istorijskih, političkih i kulturnih velikana ilirskog i postilirskog razdoblja, kao i središnju aleju koja vodi od Arkada do groblja poginulih neprijatelja u Drugom svetskom ratu, te okolna polja.

Tema smrti dominira i ostalim produkcijama: smrt ili ubijanje teatra u predstavi “Spektakularno” veterana performansa i jednog od danas najupečatljivijih pozorišnih kolektiva, britanskog Forced Entertainment, pod vođstvom redatelja Tima Etćellsa.

U predstavi “Spektakularno”, koja je najavljena za 22. jun u ZKL-u, ikonički protokol teatra pokušava se satrti u korist dijegetičke paskvile - samo govorom uspostavlja se predstava koja ne postoji u događaju, ili je umrla pre izvedbe, te se može osloniti jedino na imaginaciju publike, koja tako postaje temelj života pozorišnog čina.

Predstava “Kamp” holandske grupe Hotel Modern (www.hotelmodern.nl), koja će biti izvedena 21. juna u ZKM-u, rekonstruiše logorski kompleks Aušvica i mehanizam tamošnje tvornice smrti. Minijaturna lutka ovde je zamena za logoreju smrti, koja postaje nešto sasvim blisko i upotrebljivo.

Pomno izrađene rekonstrukcije građevine logorskog kompleksa u visini su kolena, a njegovi stanovnici male figurice veličine prsta. Tri čoveka tiho vode pojedince ili grupe kroz svakodnevicu logorskog života, a minikamere projektuju scene u pozadini. Gotovo sladunjava minijaturnost stvorenoga svijeta čini njegovu brutalnost još naglašenijom i upečatljivijim.

Za 23. i 24. jun najavljena je “Knjiga mrtvih”, produkcija Teatra &tD i Eurokaza, koju je režirao Zlatko Burić Kićo, jedan od osnivača legendarnog Kugla glumišta, a danas poznati filmski i pozorišni glumac u Danskoj, dobitnik višestrukih nagrada i priznanja.

Predstava “Knjiga mrtvih” njegov je rediteljski projekat nakon dugogodišnje pauze, a odigrava se u više prostora u kompleksu Studentskog centra, kao svojevrsni panoptikum uokviren muzičkim brojevima. Za predložak se uzima isčitavanje različitih dokumentarno-pseudodokumentarnih tekstova, hiperrealističnih slika-priča iz svakodnevnog života, okupljenih oko teme smrti i moći.

Publika 23. Eurokaza videće 26. juna i prezentaciju “Poslednje predstave Petera Halasza”, u režiji Laszla Najmanyia, posvećenu kultnom Halaszu, osnivaču Squat teatra - mađarskog umetničkog kolektiva koji je delovao 70-ih i ranih 80-ih godina prošlog veka u Njujorku, a ostao je veran teatru bukvalno do svoje samrtne postelje.

Krajem 2005. Halaszu je dijagnostikovan rak jetre u završnom stadijumu i rečeno mu je da mu je preostalo svega nekoliko meseci života. Halasz je 6. decembra 2006. postavio svoju pogrebnu ceremoniju u budimpeštanskom Kunsthalleu, koja je postala svetska medijska senzacija. Netom se vrativši iz kliničke smrti, ležao je u pogrebnom kovčegu, slušajući hvalospeve koje su mu izricali najbliži prijatelji i saradnici.

Laszlo Najmanyi, pisac, reditelj, likovni umetnik i kompozitor, bio je jedan od onih koje je Halasz angažovao za nekrolog pored kovčega.

Najmanyi će na Eurokazu govoriti o životu i delu Halasza i prikazati dokumentarni film o njegovom radu, posebno o Halaszevoj poslednjoj predstavi.

Organizatori 23. Eurokaza najavili su za 24. jun i promociju knjige “Dijalozi o Gavelli”, uz predstavu “Suigraonica: Hamlet & Gavella”, u režiji Anje Maksić Japundžić.

Knjigu su priredili studenti režije zagrebačke Akademije dramskih umetnosti, kao dokument o radu dvodelne glumačko-rediteljske radionice koja je 2008. organizovana u saradnji Eurokaza i Kulture promjene SC, pod vođstvom profesora režije Branka Brezoveca, uz učešće studenata, profesora i profesionalnih glumaca, reditelja i dramaturga.

Tema radionice bila je istraživanje Gavelinog teorijskog rada u prostoru glume i pokušaj njegovog prenošenja u scensku praksu, čime se niko do tada nije ozbiljnije bavio.

Eurokaz je prvi put održan 1987. godine, kao deo kulturnog programa Univerzijade u Zagrebu, a potom je postao redovna godišnja manifestacija na kojoj su nastupili brojni umetnici i pozorišta iz celog sveta.

Žanrovski neograničen, Eurokaz predstavlja i teatar, i ples, performans i ostale srodne umetnosti, a programski koncept naglašava inovaciju i impulse koji menjaju perceptivne običaje i učestvuju u stvaranju novih pozorišnih jezika.

Uz međunarodni program, Eurokaz prati i domaću scenu, od produkcije nezavisnih grupa do inovativnih predstava nastalih u repertoarnim i nacionalnim kućama, a od 2006. je i producent i koproducent projekata s domaćim i internacionalnim umetnicima.

Eurokaz je 2001. započeo i izdavačku delatnost i do sada izdao tri knjige, a u pripremi su publikacije posvećene segmentima domaće scene 60-ih i 70-ih.

Festival finansiraju Gradski ured za kulturu, obrazovanje i sport i Ministarstvo kulture Hrvatske.

Sajt Eurokaza je www.eurokaz.hr, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org

(SEEcult.org)