31. Filmski festival Herceg Novi

Filmski festival u Herceg Novom – Montenegro film festival predstavlja od 1. do 7. avgusta osam filmova iz regiona jugoistočne Evrope u glavnom takmičarskom programu, uz selekcije dokumentarnog i studentskog filma.

Glavni takmičarski program obuhvata i regionalnu premijeru drame “Muškarci ne plaču” reditelja i scenariste Alena Drljevića iz BiH, kojom 31. FFHN i počinje, te filmove “Fikser” rumunskog reditelja Adriana Sitarua, grčki “Toplotni udar” Argyrisa Papadimitropoulosa, bugarski “Slava” Kristine Grozeve i Petra Valchanova, srpski “Rekvijem za gospođu J.” Bojana Vuletića, slovačko-mađarsko-češku koprodukciju “Napolju” Đorđija Kristofa, debitantski nagrađivani film “Ne gledaj mi u pijat” Hane Jušić iz Hrvatske, te “Kada dan nije imao ime” makedonske rediteljke Teone Strugar, koja je scenario napisala sa Elmom Tataragić iz Sarajeva.

Prema navodima selektora Ivana Marinovića, osam probranih filmova regionalne produkcije pripadaju domenu arthouse filma, a bave se promišljenom kritičkom analizom današnje Evrope, uključujući Evropsku uniju, tako i zemlje koje njoj streme, i to kroz prizmu jedinstvenih filmskih junaka.

“Izbegavajući opšta mesta, odabrani filmovi nas suočavaju sa istinom o duhu vremena u kojem živimo”, naveo je Marinović, posebno ističući film “Muškarci ne plaču” koji otkriva nove dimenzije sukoba unutar jugoslovenskog prostora.

“Kada dan nije imao ime” makedonske rediteljke Teone Mitevske dolazi nakon uspešne premijere na Berlinalu. Kroz subverzivan tretman tragičnog makedonskog slučaja "monstrum" o kome su pisali mediji, autorka traži uzroke balkanskih sukoba i razotkriva usađeni mačizam kao koren problema u kojoj se nalazi ne samo Makedonija, već i čitav region.

“Rekvijem za gospođu J.” Bojana Vuletića, kako je istakao Marinović, film je savršeno duhovite vizuelne stilizacije koja se retko viđa u regionalnoj produkciji. Vešto izgrađen autorski stil daje antitežu narativu koji kroz depresiju glavne junakinje oslikava posebno komplikovan sociološki trenutak u Srbiji danas.

“Ne gledaj mi u pijat” je slojevito debitantsko ostvarenje Hane Jušić, koje će u Herceg Novom posebno rezonovati sa domaćom publikom zbog mentalitetske sličnosti njenih junaka sa opštepoznatim primorskim mentalitetom, otvarajući zanimljive uvide kojih većina možda i nije uvek svesna.

“Slava” je, nakon tihog početka festivalskog ciklusa u Lokarnu, vremenom postala “festivalski teškaš” koji osvaja pregršt nagrada širom Evrope. Priča o tragičnom kočničaru Canku, koji je spreman da okrene svet licemernih državnih institucija naopako, kako bi povratio svoje dostojanstvo, simbolički opisuje trenutnu EU politiku. Uz obilje crnog humora i uz perfektnu dramaturgiju, autori daju primjer kompletnoj evropskoj produkciji kako niskobudžetni film može biti uzbudljiv i primamljiv i široj publici.

Evropskom problematikom bavi se i "Fikser" Adriana Situarua, jednog od eklektičnijih glasova rumunskog novog talasa, koji se prvi put predstavlja publici u Crnoj Gori. U njegovom filmu, osobu koju povezuje novinare sa subjektom intervjua, surovi i beskompromisni životni principi dovode do esencijalnih moralnih dilema.

“Toplotni udar” je crna komedija koja se bavi bolnom tematikom prolaska kroz krizu srednjeg doba jednog muškarca na primorju, a “Napolju” mađarsko-slovačkog reditelja Gyuria Kristofa kroz suptilni humor i simboličko seciranje EU sistema širi postavljene granice, zalazeći pričom u zemlje severnije od regiona jugoistočne Evrope. Time, kako je naveo Marinović, daje i znak da bi glavni takmičarski program FFHN-a u budućnosti mogao da postane još otvoreniji, te da u godinama koje dolaze novskoj publici omogući još bolji i dalji pogled na savremeni evropski film.

Inače, FFHN je dobio novi Savet, kao i nove selektore - uz Marinovića, filmskog reditelja iz Herceg Novog, koji je na tom mestu zamenio Srdana Golubovića, to su i prof. Vladimir Perović, filmski reditelj iz Risna i profesor na FDU, koji je zadužen za program dokumentarnih filmova, te podgorički reditelj Dušan Kasalica, koji je osmislio studentski program.

Prema navodima Perovića, dokumentarna selekcija FFHN-a sabrala je suprotnostikoje oličava današnji svet, sve više raspolućen na dve strane.

“Zemlja polako prska od tog napona. Dva kraja sveta nisu polovi niti hemisfere, nego bahato bogati i očajno siromašni. Kako žive ljudi na tim polovima sveta, šta su njihove dnevne brige, šta opsesije, šta čežnje, zanosi, nade!? Dokumentarac slika svet onakav kakav on jeste, misli ga i poetski i filozofski, i sve to unosi u finu kinematografsku igru, koja uvek daje više od jednostavne slike stvarnosti”, naveo je Perović.

Selekciju studentskog filma, prema navodima Kasalice, karakteriše pomeranje granica – posmatrano iz bilo kojeg ugla.

Program obuhvata 17 kratkih igranih filmova koji dolaze iz filmskih škola Jugoistočne Evrope i Mediterana.

“To su hrabri i zreli filmovi koji donose nov i svež autorski pristup bilo da istražuju konvencije žanra ili tendencije savremenog autorskog filma”, naveo je Kasalica, dodajući da, premda je reč isključivo o igranim filmovima, pred publikom je program koji nudi bogatsvo forme kratkog filma.

“Bilo da se bave životom u izolovanom selu ili tranzitivnom velegradu, epohom ili savremenim fenomenima i paranojama, intimnim odnosima ili efektima društvenih mreža, studenti nam nedvosmisleno potvđuju da živimo u vremenu značajnih promjena, koje nije jednostavno razumeti i koje ima nebrojano načina čitanja bez olakih zaključaka”, naveo je Kasalica, dodajući da filmovi koje je odabrao ujedno ohrabruju da je vreme za akciju, otvoren i hrabar dijalog.

Filmove i programu igranog filma ocenjivaće žiri kojim predsedava makedonski reditelj Milčo Mančevski, a čine ga i srpska glumica Nataša Ninković, hrvatski reditelj Zrinko Ogresta, crnogorski autor Ivan Salatić, te scenaristkinja i rediteljka Ines Tanović iz BiH.

Prošle godine, na jubilarnom, 30. FFHN-u, Gran pri dobio je film “S one strane” Zrinka Ogreste, dok je za režiju nagrađen Dalibor Matanić za film “Zvizdan”.

Povodom jubileja, nagrada “Milan Žmukić”, nazvana imenom osnivača Filmskog festivala u Herceg Novom, uručena je na otvaranju glumcu Mustafi Nadareviću, a na zatvaranju je to priznanje dobio i glumac Ljubiša Samardžić.

Na Žmukićevu inicijativu, pre tri decenije u Herceg Novom je održan prvi Jugoslovenski festival filmske režije. Otvorio ga je film “U ime naroda” reditelja Živka Nikolića, koji je tada nagrađen Srebrnom mimozom. Nakon pet godina, manifestacija je postala Jugoslovenski filmski festival, a zatim 2002. godine - Hercegnovski filmski festival.

Izvršni producent FFHN-a je JUK “Herceg Fest”, a organizatori su Ministarstvo kulture i Opština Herceg Novi.

Festivalski sajt je filmfestival.me, a program se nalazi i u Kalendaru portala SEEcult.org

(SEEcult.org)