Migracije u fokusu Dokufesta

DokuFest u Prizrenu, jedan od najvećih međunarodnih festivala dokumentarnog i kratkog filma u regionu, predstavlja od 8. do 16. avgusta oko 230 naslova iz više od 40 zemalja u takmičarskim programima, uz niz specijalno kreiranih selekcija, a 14. izdanje posvetio je migrantima, njihovoj patnji i snovima o boljem životu.

Migracija i njeni društveni konteksti i posledice - kako globalni, tako i lokalni, centralna su tema 14. DokuFesta, koji naglašava i istražuje taj fenomen nizom događaja, uključujući panel diskusije i razgovore s filmskim autorima i stranim i domaćim stručnjacima o problemu koji sve više opterećuje i region.

Za 14. DokuFest prijavljeno je bilo više od 3.000 filmova, a za šest takmičarskih programa, uključujući balkanski i međunarodni, odabrano ih je 228 iz 43 zemlje.

Takmičarski programi 14. Dokufesta sadrže izbog najboljih dokumentarnih filmova protekle godine, uz veliki izbor kratkih ostvarenja i eksperimentalne filmske produkcije koje publika može da pogleda u atraktivnim prizrenskim bioskopima na otvorenom.

     Veton Nurkollari, foto: Majlinda Hoxha

Prema navodima umetničkog direktora Vetona Nurkollarija, DokuFest i ove godine predstavlja eklektičan program filmova koji će zadiviti publiku, pokrenuti je, podstaći na razmišljanje i iznenaditi.

“Srećni smo što sve brojnijoj publici možemo da predstavimo kvalitetne radove kako mladih reditelja, tako i majstora dokumentaristike”, rekao je Nurkollari, koji je otvorio 14. DokuFest osvrćući se na univerzalnu važnost rastućeg globalnog problema današnjih migracija koje su dovele do raseljavanja i patnje miliona ljudi.

“Možda ste putovali duže do Prizrena, verovatno se žalite na umor, neki od vas su možda spavali na putu, ali svi znate da ćete ovde uživati. Za migrante je, međutim, sve to drugačije”, rekao je Nurkollari na otvaranju DokuFesta, čiji je obiman program započet američko-holandskim filmom “Those Who Feel the Fire Burning” Morgana Knibbea o teškoćama, patnjama i rizicima sa kojima se suočavaju migranti na putu do Evrope, i činjenici da se ti problemi ne rešavaju ni po dolasku na željene lokacije.

     Those Who Feel the Fire Burning

“Događaji bez presedana ponovo su obeležili ovu godinu – teroristički napadi postali su svakodnevnica širom sveta, a oružani konflikti stalna pretnja. Nedostatak bezbednosti s jedne strane, i siromaštvo i ekonomska nestabilnost s druge, doveli su do toga da milioni ljudi napuštaju svoje domove i kreću na opasan put izbeglištva, što je dovelo do najvećeg migracionog talasa u novijoj istoriji”, rekao je Nurkollari.

Nurkollari je posebno izdvojio filmove “Citizenfour” (Laura Poitras) o Edvardu Snoudenu, “Pogled tišine” (Joshua Oppenheimer) i “The Pearl Button” (Patricio Guzman), nagrađen za scenario na Berlinalu ove godine. Kako je istakao, to su filmovi koji su obeležili svetsku dokumentaristiku u protekloj godini, a biće važni i u godinama koje dolaze.

     Citizenfour

Balkanski takmičarski program (Balkan Dox) nudi 17 filmova iz regiona, od kojih je desetak sa prostora bivše Jugoslavije, među kojima su “Abdul & Hamza” Marka Grbe Singha (Srbija), “Flotel Europa” Vladimira Tomića (Danska/Srbija), “Karst” Vladimira Todorovića (Francuska/Srbija), “Unidentified” Marije Ristić i Nemanje Babića (BiH/Srbija/Kosovo), “Ana trg” Jelene Novaković (Hrvatska), “Izgubljeno dugme” o grupi Bijelo dugme, u režiji Renata Tonkovića, Marija Vukadina i Roberta Bubala (BiH/Hrvatska), “Kang e defa: Female Rhapsody in Kosova” Vincenta Moona i Fatime Kosumi (Nemačka/Kosovo), “Rakijaški dnevnik” Damira Čučića (Hrvatska), te “Veruda – film o Bojanu” Igora Bezinovića (Hrvatska).

     Flotel Europa

Za nagrade u programu Balkan Dox takmiče se i filmovi “Slušaj” Diane Ivanove (Bugarska), “Trag leptira” Amala Ramsisa (Egipat/Turska/Francuska), “Bilo jednom” Kazima Öza (Turska), “Kolonija” Gürcana Kelteka (Turska/Holandija), “Mana” Valerie Kontakos (Grčka), “Remake, Remix, Rip-Off” Cema Kaye (Nemačka/Turska), “SkaNdal” Eltona Baxhakua i Erione Cami (Albanija) i “Toto i njegove sestre” Alexandera Nanaua (Rumunija).

Srpski dokumentarac “Abdul & Hamza” o dvojici somalijskih izbeglica koji se kriju u napuštenoj planinskoj kući na srpsko-rumunskoj granici deo je i selekcije filmova posebno posvećenih fenomenu migracije “Should I Stay or Should I Go”, u kojoj je i film odabran za otvaranje 14. DokuFesta.

     Abdul i Hamza

Među filmovima u tom programu je i novi dokumentarac Želimira Žilnika iz Srbije “Logbook Serbistan” o azilantima na putu ka EU, “Note on Multitude” Ibre Hasanovića iz BiH, te švedski “I Am Dublin” (Ahmed Abdullahi, Anna Persson, David Aronowitsch, Sharmarke Binyusuf), švajcarski “The Shelter” (Fernand Melgar), “Stop Over” (Kaveh Bakhtiari), koprodukcija Francuske i Švajcarske, belgijsko-austrijski “Letter to Poland” (Jola Wieczorek), austrijski “Minor Border” (Lisbeth Kovacic), austrijsko-francuski “Of Stains, Scraps & Tires” (Sebastian Brameshuber), “Other Than Our Sea” Valentine Ferrandes (Italija/Turska/Britanija), te švedski “Sharaf - An Animated Documentary” (Hanna Heilborn, David Aronowitsch).

DokuFest je posvetio posebnu pažnju i hrvatskom  eksperimentalnom filmu, pa će prikazati dvadesetak naslova kako mladih, tako i renomiranih domaćih autora.

     Piši, ne samoće, Mladen Stilinović

Program “Zlatno doba hrvatskog eksperimentalnog filma” sa dva potprograma donosi ukupno 19 filmova, od kojih su u selekciji “Doba hibrida”: “The Spectres of Veronica” Dalibora Barića, “A.D.A.M.” Vladislava Kneževića, “Daniil Ivanoviču, slobodan si” Petre Zlonoge, “Mala smrt” Damira Čučića, “Najmanji” Tomislava Šobana, “Plac” Ane Hušman, “Site Selection” Mare Šuljak i “Splitski akvarel” Borisa Poljaka, dok potpogram “Doba istraživača” donosi naslove: “Dva vremena u jednom prostoru” Ivana Ladislava Galete, “Fluorescencije” Ante Verzottija, “Fokus” i “Monolog o Splitu” Ivana Marinca, “Ljudi (u prolazu) II” Lordana Zafranovića, “Piši, ne samoće” Mladena Stilinovića, “Pravac (Stevens-Duke)” Tomislava Gotovca, “Scusa Signorina” i “Siesta” Mihovila Pansinija, “Sretanje” Vladimira Peteka i “Termiti” Milana Šameca.

Međunarodni takmičarski program nudi 24 filma, među kojima je 12 igranih dokumentaraca: “Above and Below” (Nicolas Steiner), “Counting” (Jem Cohen), “Elephant’s Dream” (Kristof Bilsen), američki “In Transit” grupe autora, “I Am The People” (Anna Roušillon), “Machine Gun or Typewriter” (Travis Wilkerson), “Of the North” (Dominic Gagnon), “Pervert Park” (Frida Barkfors, Lasse Barkfors), “The Royal Road” (Jenni Olson), američko-ukrajinski “The Russian Woodpecker” (Chad Gracia), “Uncertain” (Anna Sandilands, Ewan McNicol) i “A German Youth” (Jean-Gabriel Périot).

        A German Youth

U tom programu je i 12 kratkih filmova, dok poseban takmičarski program međunarodnih kratkih filmova nudi više od 30 naslova, među kojima su belgijski “Bad Hunter” (Sahim Omar Kalifa), brazilski “Boatman” (José Menezes, Lucas Justiniano), kosovski “Cheers” (Norika Sefa), tajlandski “Dao Indie – Auntie Maam Has Never Had a Passport” (Sorayos Prapapan), nemački “Dissonance” (Till Nowak), argentinski “The Broken Past” (Martín Morgenfeld, Sebastián Schjaer), rumunski “Excursion” (Adrian Sitaru), izraelski “Greenland” (Oren Gerner), iranski “Slaughterhouse” (Behzad Azadi), poljski “Summer 2014” (Wojciech Sobczyk), švajcarsko-kosovski “Leonardo” (Ilir Hasanaj), hrvatski “Manjaca” (Tin Žanić), britansko-kosovski “Shok” (Jaime Donoughue), sirijsko-libanski “Suleima” (Jalal Maghout), koprodukcija Švajcarske, Francuske i BiH “Tišina Mujo” (Ursula Meier), crnogorski “Tranquility of Blood” (Senad Šahmanović)...

Posebna, netakmičarska selekcija “Short Matters!” predstavlja još 14 kratkih ostvarenja, među kojima je i nemačko-hrvatski “Kokoška” Une Gunjak.

        I Am The People

Takmičarski program posvećen filmovima o ljudskim pravima (Human Rights Dox), uz nagrađivani Openhajmerov film “Pogled tišine”, nudi još osam ostvarenja, a među njima su tri danska: “Democrats” (Camilla Nielsson), “Life Is Sacred” (Andreas Møl Dalsgaard) i “Mission Rape: A Tool of War” (Annette Mari Olsen, Katia Forbert Petersen), te dansko-poljski “Something Better to Come” (Hanna Polak). U trci za nagrade su i francusko-švajcarski film “Of Men and War” (Laurent Bécue-Renard), američki “(T)error” (Lyric R. Cabral, David Felix Sutcliffe), nemačko-poljski “The Queen of Silence” (Agnieszka Zwiefka) i švedsko-nemački “Those Who Said No” (Nima Sarvestani).

      Pogled tišine

Organizatori DokuFesta posebno su ponosni na rekordan broj filmova snimljenih u Albaniji, koje potpisuju kako albanski, tako i autori koji žive i rade na Kosovu. Desetak kratkih dokumentarnih filmova nastalo je u produkciji samog DokuFesta, koji naglašava da se ne ponose samo brojkama, već pre svega kvalitetom odabranih filmova.

U nacionalnom takmičarskom programu je 12 filmova, uključujući albanske produkcije i koprodukcije, kao što su “A Political Care” Ermele Teli (Albanija/Švedska), “Of Dogs and Lions” (Kristine Nrecaj), američko-albanski “Paftuar” (Roland Uruçi), te albanski “Music Box” (Ishela Boksi) i “The ‘illage” (Arian Dalladaku). U tom programu su i kosovski filmovi “Liberation” (Burim Haliti), “The Retirement Day” (Fisnik Muji), “Horse” (Alban Ukaj, Yll Çitaku), “If We Can Do It We Will Do It” (Genc Berisha), “The Innocent” (Amir Vitija) i “The Seed” (Gëzim Ramizi), te kosovsko-nemački “Not the Time for a Guitar” (Ariel Shaban).

      Horse

DokuFest nudi još niz specijalnih programa, među kojima je i “In Sound Of My Soul” – selekcija za koju je kustoskinja Pamela Cohn odabrala neke od najčudnijih filmova ove godine, koji su na prelazu između stvarnosti i fikcije, zvuka i tišine…

Posebnu počast 14. DokuFest odaje filmskom autoru Albertu Mayslesu projekcijom šest njegovih filmova, uključujući “Gimme Shelter” i “Grey Gardens”, kao i poslednje “Iris” i “In Transit”. Maysles je preminuo ranije ove godine, a s bratom Davidom, redefinisao je dokumentarno filmsko stvaralaštvo i ostvario uticaj na generacije mlađih filmskih autora.

      Otvaranje 14. Dokufesta, foto: Majlinda Hoxha

Među atrakcijama DokuFesta je i istraživački projekat filmskog kritičara Neila Younga i američkoj nezavisnoj sceni (Uncharted States of America), te nastavak istraživanja Pamele Cohn o muzičkim dokumentarcima (selekcija Sound of my Soul).

Početak DokuFesta izazvao je već tradicionalno veliko interesovanje publike, pa je u bioskopu na otvorenom “Lumbardhi”, prema navodima organizatora, brzo popunjeno svih 400 mesta. U poslednjem trenutku improvizovano je još 150 mesta.

Prošle godine, na 13. DokuFestu, najboljim dokumentarcem sa Balkana proglašen je “Evaporating Borders” o azilantima na Kipru Ive Radivojević, koja je i sama svojevremeno emigrirala iz bivše Jugoslavije s porodicom. Najboljim novim dokumentarcem sa Balkana proglašen je “Waiting for August” Teodore Ane Mihai iz Belgije, a specijalnu pohvalu međunarodnog žirija dobio je Stefan Ivančić iz Srbije za film “1973”.

U međunarodnoj konkurenciji 13. DokuFesta, koji je bio posvećen temi promena u društvu, najboljim je proglašen poljsko-nemački “Domino Effect” (Elwira Niewiera i Piotr Rosolowski), a specijalno priznanje dobio je jermenski film “Endless Escape, Eternal Return” (Harutyun Khachtryan).

(SEEcult.org)