Montažstroj otvara 48. Bitef
Zagrebački kolektiv Montažstroj i reditelj Borut Šeparović vraćaju se na Beogradski internacinalni festival predstavom “A gde je revolucija, stoko?, čijom premijerom u Domu omladine Beograda 20. septembra i počinje 48. izdanje Bitefa, a istražuje može li pop muzika da postane oruđe direktnog podsticanja društvenih promena ili je bunt koji je iznedrio rokenrol samo komodifikovana roba.
Tematizujući savremenu komodifikaciju društvenog bunta koji je iznedrio kultni album beogradskog novog talasa “Paket aranžman” sa početka 80-ih, muzičko-pozorišni performans “A gde je revolucija, stoko?" progovara o današnjici kroz elektronske i plesne ritmove na politički nekorektan način i bez nostalgije za prošlošću.
Mogu li ljudi u društvu u kojem je osnovna vrednost novac prepoznati zajedničke interese za koje se vredi boriti? Može li muzika, u društvu gde se rasplamsava fašizam, pokrenuti borbu protiv nepravde? Jesu li lažna sva ta obećanja koja umetnost daje? To su neka od pitanja koja pokreće Montažstroj, govoreći i o pravnim posledicama stava da muziku možemo međusobno deliti, a da pritom niko ništa ne gubi.
Predstava je, prema navodima Montažstroja, nastala u napetosti i neskladu između konteksta osakaćenog cenzurom i autocenzure koja je postala kontekst. Ona razotkriva taštinu, licemerje i nedoslednosti u društvu u kojem je osnovna vrednost novac.
Komad “A gde je revolucija, stoko?” svojevrsni je nastavak multimedijalnog projekta “Mali čovek želi preko crte” kojim je Montažstroj proletos okupio Hor malih ljudi, istražujući mogu li oni preći granice koje im nameće društvo i posebno može li muzika da podstakne na društvene promene. Predstava “Mali čovek želi preko crte”, nazvana naslovom jedne od pesama Šarla akrobate sa "Paket aranžmana", u međuvremenu je zabranjena, zbog kršenja autorskih prava.
Nova produkcija Montažstroja, koji je 2013. godine osvojio specijalnu nagradu žirija 47. Bitefa predstavom “55+”, biće reprizirana 21. septembra u DOB-u.
Bitef do 30. septembra nudi ukupno 13 predstava domaće, regionalne i međunarodne produkcije, a iz Hrvatske je u glavnom programu i potresna predstava “Aleksandra Zec” Olivera Frljića, u produkciji HKD teatra i Međunarodnog festivala malih scena u Rijeci, koja tematizuje jugoslovenski rat sa početka 90-ih i nevinu dečju žrtvu koja je metafora žrtvovanja vlastite budućnosti.
Predstava “Grobnica za Borisa Davidoviča” Ivice Buljana, u produkciji Hartefakt fonda i Bitef teatra, koristi kao predložak knjigu Danila Kiša, koja i dalje predstavlja jedno od najkontroverznijih literarnih dela u jugoslovenskoj istoriji od pojavljivanja 1976. godine, kada je proizvelo neobičnu turbulenciju u književnim krugovima i proglašeno “najvećom posleratnom aferom na ovim prostorima”.
Pod sloganom “Prošlost je sada”, 48. Bitef pridružuje se obeležavanju stogodišnjice početka Prvog svetskog rata, uz problematizovanje njegovog uticaja i prisutnosti u savremenom životu.
Pojedine predstave 48. Bitefa doslovno se bave Prvim svetskim ratom, poput “Fronta” Luka Persevala, koji o Velikom ratu progovara iz zapadne perspektive, preko dve predstave zasnovane na savremenim tekstovima srpskih autorki internacionalne reputacije Biljane Srbljanović i Milene Marković (Mali mi je ovaj grob, u produkciji Hartefakt fonda i Bitef teatra, odnosno Zmajeubice Jugoslovenskog dramskog pozorišta), koje istorijske događaje tretiraju iz perspektive ovdašnjeg prostora i ovdašnjih političkih patologija.
Tu je i dokumentarni teatarski projekat “Bojno polje uspomena 1914/2014” Hebel am ufer (HAU) teatra iz Berlina, u režiji Hans-Vernera Krezingera, koji pokušava da tematizuje zapadni i istočni, kolektivni i lični, naučni i umetnički pogled na istorijske događaje u vezi sa Prvim svetskim ratom.
Selekcija 48. Bitefa obuhvata i nekoliko predstava koje se bave drugim važnim istorijskim datumima proisteklim iz dešavanja pokrenutih Prvim svetskim ratom, poput predstave po proslavljenom tekstu poljskog autora Tadeuša Slobodjaneka “Naš razred”, koja ističe bolno pitanje litvanskog antisemitizma u novijoj istoriji, a biće igrana i u Novom Sadu.
Predstava “(A)polonija” poljskog reditelja i internacionalne zvezde Kžištofa Varlikovskog, koja će biti igrana u Hali 3 Beogradskog sajma, predstavlja hod kroz XX vek i traumatična mesta novije poljske, ali i evropske istorije.
Mlada švajcarska autorka Korina Majer bavi se pitanjem lične istorije koja je uvek produkt kolektivnog pamćenja, kroz predstavu “Prošlost je sada”, a slovenački reditelj Jernej Lorenci u predstavi “Poludela lokomotiva” postavlja autorefleksivno i retoričko pitanje o dometima i revolucionarnom potencijalu savremenog teatra u odnosu na savremeno društvo.
Selekcija 48. Bitefa obuhvata i umetnički projekat “Communitas na ispitu” Ane Vujanović i Saše Asentića, sačinjen od teorijsko-umetničkog istraživanja i performansa. Istraživanje je fokusirano na različite istorijske i trenutne forme socijalne, kulturne i umetničke prakse, koje “spektakuliziraju” kolektivno i masovno telo, kao i na savremeni ples kao umetničku disciplinu koja emancipuje vidljivost oslobođenog individualnog tela. Projekat je prilagođen kontekstu u kojem se izvodi i autori posmatraju slike tela u sklopu društvenih sistema koji su obeležili 20. vek, kao i kroz lična životna iskustva: istočno-evropski socijalizam i zapadni neoliberalni kapitalizam. U produkciji Per.Arta i Teorije koja hoda (TkH), projekat “Communitas na ispitu” biće izveden i u Beogradu i u Novom Sadu.
Na 48. Bitefu učestvuje i nagrađivana predstava Novosadskog pozorišta “Neoplanta”, u režiji Andraša Urbana, inspirisana prozom Lasla Vegela, koja govori o burnoj novijoj istoriji Novog Sada obeleženoj traumatičnim događajima koji su definisali odnose i identitet njegovih stanovnika.
Žirijem 48. Bitefa predsedava izraelska pozorišna rediteljka, dramaturškinja, selektorka, prevoditeljka i istraživačica Lila Deker Avner (Lilach), a članovi su i švedska scenografkinja, kostimografkinja i rediteljka Ula Kasijus (Ulla Kasius) iz Stokholma, poljski pozorišni kritičar i kolumnista Vitold Mrožek (Witold Mrozek), saradnik najvećeg poljskog dnevnog lista “Gazeta viborča”, te rediteljka Ana Tomović i dramaturg, dramski pisac, scenarista i pozorišni i filmski kritičar Periša Perišić.
Nekoliko učesnika 48. Bitefa odnelo je glavne nagrade prošle godine – Frljićevoj predstavi “Zoran Đinđić”, u produkciji Ateljea 212 iz Beograda, dodeljen je Gran pri “Mira Trailović” 47. Bitefa, a osim specijalnog priznanja žirija, koji je dobila predstava “55+” Montažstroja, nagrađen je i slovenački reditelj Lorenci za predstavu “Oluja” Mestnog gledališča ljubljanskog, za koju je dobio “Politikinu” nagradu za najbolju režiju.
Festivalski program tradicionalno obuhvata i Bitef Polifoniju, kao i ciklus “Bitef na filmu” u Jugoslovenskoj kinoteci, u okviru kojeg će biti prikazana neka od najvećih dela filmske umetnosti XX veka, u selekciji dugogodišnje saradnice Bitefa Vere Konjović.
U okviru pratećeg programa Bitefa, najavljeni su i javni razgovori na temu ovogodišnje selekcije “Prošlost je sada”.
Povodom stogodišnjice Prvog svetskog rata, Bitef je i svoj festivalski centar simbolično smestio u kafanu “Zlatna moruna”, u kojoj je skovan plan atentata na austrijskog princa Franca Ferdinanda u Sarajevu.
Predstave glavnog programa 48. Bitefa biće igrane i u Narodnom pozorištu, Zvezdara teatru, Jugoslovenskom dramskom pozorištu, Bitef teatru i Pozorištu na Terazijama u Beogradu, te u Srpskom narodnom pozorištu u Novom Sadu.
Cene ulaznica su od 800 do 2.000 dinara.
Festivalski sajt je www.bitef.rs, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org, odnosno OVDE.
(SEEcult.org)
