Onlajn pozorišni vremeplov
Kulturno-umetnički program RTS-a nudi na svom YouTube kanalu više od 140 snimaka predstava i emisija TV teatra, ovekovečenih od početka 60-ih godina na scenama Jugoslovenskog dramskog, Ateljea 212, Narodnog pozorišta, Pozorišta na Terazijama i drugih teatarskih kuća u Srbiji, a ta arhiva dela istorije domaće pozorišne umetnosti prilika je i da se zainteresovani u vremenu izolacije zbog epidemije koronavirusa podsete nekih od kultnih predstava koje su svojevremeno gledali ili su za njih samo čuli.
Kreativna spona pozorišta i televizije postoji još od samog osnivanja TV Beograd 1958. godine, pa tako postoji zapis da je prvi TV prenos pozorišne predstave obavljen 28. decembra 1958. godine. Bila je to predstava Ateljea 212 "Ljubovnaja zavist čerez jedne cipele“ Joakima Vujića, u adaptaciji i režiji Vladimira Petrića. Već 1959. godine, kako je navela Kulturno-umetnička redakcija RTS-a u opisu svog kanala, prenošena je komedija "Zajednički stan“ Dragutina Dobričanina, u izvođenju Beogradske komedije. Potom je usledio niz popularnih i značajnih pozorišnih predstava koje su, kao direktni prenosi, predstavljene TV publici.
TV Beograd u tim pionirskim danima, međutim, nije imala mogućnost da predstave snimi, jer je prvi put magnetoskop korišćen 1961. godine (snimanje proslave 20 godina revolucije u Titovom Užicu, a zatim i snimanje prve Konferencije nesvrstanih u Beogradu).
Tek kasnije magnetoskop je počeo da se koristi i za snimanje pozorišnih predstava, ali zbog hroničnih finansijskih problema i malog broja traka koje su bile u opticaju, uglavnom su se snimci brisali. Tako je, nažalost, izgubljen dragoceni materijal o pozorišnim dometima polovine 20. veka, pa prvi sačuvani snimci datiraju iz 1967. godine.
Najpre su postavljeni najstariji snimci predstava Jugoslovenskog dramskog pozorišta, počev od komada “Jegor Buličov” Maksima Gorkog, u režiji Mate Miloševića, koji je premijerno izveden 1951. godine, a snimljena je obnova iz 1967.
Potom su postavljane i predstave Ateljea 212, Narodnog pozorišta, Pozorišta na Terazijama i ostalih teatara. Poštovan je princip kvaliteta i značaja za pozorišnu umetnost, ali ipak, kako je navedeno - kao i u svakoj antologiji, nije bilo moguće izbeći i lični pečat urednika tog izbora.
Među arhiviranim snimcima su predstave JDP-a: “Naši sinovi” (1968), “Prljave ruke” (1968), “Ne igraj se ljubavlju” (1968), “Obična priča” (1969), “Odbrana Sokratova i smrt” (1971), “Buba u uhu” (1972), “Lica” (1972), “Laža i paralaža” (1974), “Tri sestre” (1982), “Sumrak” (1983), te “Putujuće Pozorište Šopalović” (1986) Ljubomira Simovića, u režiji Dejana Mijača, koje je ovih dana dobilo novu verziju u režiji Jagoša Markovića.
Moguće je pogledati, između ostalog, i predstave Ateljea 212 “Arsenik i stare čipke” (1967), “Razvojni put Bore Šnajdera” (1972), “Kralj Ibi” (1973), “Molijer” (1978), “Korešpdencija” (1982), “Čudi u Šarganu” (1989), “Sveti Georgije ubiva aždahu” (1989), “Očevi i oci” (1996), “Ljubavno pismo” (1998), “Čorba od kanarinca” (2001), “Smrtonosna motoristika” (2006), kao i predstave Narodnog pozorišta u Beogradu “Podvala” (1969), “Kako zasmejati gospodara” (1988), “Apis” (1991), “Zagonetne varijacije” (2002), “Kir Janja” (2011)…
Takođe, tu su i predstave “Neprijatelj naroda” (1969), “Don Kihot i Sančo Pansa” (1971) Savremenog pozorišta, te “U Agoniji” (1981), “Joakim” (1979), “Oružje zbogom” (1991), “Poltron” (1998), “Mister Dolar” (1998), “Kuća sa prozorom” (2000), “Harold i Mod” (2001), “Zlatno runo” (2005) Beogradskog dramskog, te “Splitski karneval” (1984), “Put oko sveta” (1984), “Vrteška” (1986), “Moj tata socijalistički kulak” (1991), “Lukrecija iliti ždrelo” (1996), “Paradoks” (2004) Pozorišta na Terazijama, kao i niz drugih predstava u produkciji Narodnog pozorišta Subotica i Avala festa, Zvezdara teatra, Teatra Kult, Malog pozorišta “Duško Radović”, Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu, Kruševačkog pozorišta, Šabačkog pozorišta, Teatra “Joakim Vujić” u Kragujevcu, Narodnog pozorišta “Sterija” u Vršcu, narodnih pozorišta u Nišu, Leskovcu, Užicu…
(SEEcult.org)
