Pobednici 57. Kratkog metra

Američki film “Grad granica” o gej zajednici u Izraelu dobitnik je Gran prija 57. Beogradskog festivala dokumentarnog i kratkometražnog filma, a trijumf je doživeo i diplomski film mladog beogradskog reditelja Vladimira Petrovića o Dušanu Preleviću Preletu, koji je pobedio u domaćem takmičarskom programu, a osvojio je i nagrade žirija FIPRESCI Srbija i Udruženja filmskih umetnika Srbije.

Statuetu i novčani iznos od 3.000 evra primio je 3. aprila na ceremoniji zatvaranja Festivala u Pozorištu na Terazijama jedan od junaka filma “Grad granica”, Sar Nataniel (Saar Nathaniel), vlasnik bara i borac za gej prava u Izraelu, koji je zahvalio i u ime rediteljke Jun Suh (Yun), pročitavši njeno pismo, a istakao je i da lično misli da je veoma važno što je film o borbi izraelske gej zajednice za svoja prava pobedio upravo u Beogradu.

Za razliku od beogradske, izraelska gej zajednica uspeva da održi parade ponosa, uprkos mnogo težim okolnostima u kojima obitava, s obzirom na višestruku podeljenost društva i ratne okolnosti. “Grad granica” govori tako i o borbi gej zajednice u Izraelu za svoja prava, ali i o njenoj ulozi za mir i ljudska prava i slobode uopšte.

Međunarodni žiri istakao je u obrazloženju da je “Grad granica” “moćan, emocionalni dokumentarni film o složenoj i važnoj temi, odnosno temama”, koji odlikuje i “rediteljska istrajnost da sagleda sve tokom više godina, kao i maestralno uklapanje nekoliko priča u jednu, koje provocira na misao i dijalog”.

Zlatna plaketa Beograda za najbolji film međunarodnog takmičarskog programa dodeljena je filmu “Ona” u režiji Paua Kamarasa, španskog reditelja kome je urućen i novčani iznos od 2.000 evra.

Trijumf na 57. Kratkom metru ostvario je mladi reditelj Vladimir Petrović, student legenadarnog Slobodana Šijana, koji je pobedio u domaćem takmičarskom programu filmom “U redu, pobedio sam...” o Dušanu Preleviću Preletu, jednoj od beogradskih legendi.

Prema navodima žirija, Petrovićev “potresan portret bogate i dirljive ličnosti, približava nas čoveku koji je čini se bio izolovan od drugih, voljen ali neshvaćen, i teško pristupačan. Film koji nas ostavlja u drhtanju”.

Umetnički direktor Festivala Janko Baljak podsetio je da je Beogradski festival dokumentarnog i kratkometražnog filma jedan od najstarijih u Evropi, da nikada nije prekidan, pa ni u vreme NATO bombardovanja, te da odoleva i u današnje “vreme sumnjivih privatizacija bioskopa” kada je, kako je rekao, “srpski film tek produkt kreativnog incidenta”.

Prema reccima Baljka, Festival kratkog metra je u 57. godini “u misiji čuvara vrata, a to nije nemoguća misija”, posebno što je i u svetu trend da su upravo dokumentarni filmovi oni koji pune bioskope.

Zlatne medalje Beograda i novčani iznos od 1.000 evra za najbolje filmove po kategorijama međunarodnog takmičarskog programa, dodeljene su španskom filmu “Oproštaj” Ventura Durala, u kategoriji dokumentarnog, kao i kratkom igranom “Razglednica” francuskog reditelja Stefana Le Laya, u kategoriji animiranog, kratkog igranog i eksperimentalnog filma.

Prema navodima žirija, “Oproštaj” je snažan psihološki portret, ne samo jednog mladog čoveka i njegove porodice, već i kompletnog sistema mentalne zdravstvene zaštite, pravosudnog sistema, kao i moralnosti uopšte.

Francuski film koji govori o muškarcu koji živi u razglednici u boji, a zaljubljuje se u ženu koja živi u crno beloj razglednici, nagradu je dobio za “radoznao i zabavan način na koji likovi putuju preko ekrana kroz vreme i prostor, koračajući kroz granice koje odvajaju potpuno različite univerzume”.

U istoj kategoriji žiri je istakao i filmove “Omoro”, u režiji Kristofa Kalisonija i Eve Ofredo, zatim “LoopLoop” u režiji Patrika Bergerona, kao i film “Pasaži”, u režiji Johana van Gervena.

Zlatne medalje Beograda i novčani iznosi od po 1.000 evra dodeljene su u pet kategorija domaćeg takmičarskog programa.

Za najbolji dokumentarni film nagradu je dobio Luka Popadić za film “Edmund u Kneževcu”, “uspešan portret antiglobalističkog heroja koji uspeva da napravi radikalni izbor u svom običnom načinu života”.

Za najbolji animirani film jednoglasnom odlukom je nagrađena rediteljka filma “Kosmonaut lutalica”, Marija Milanović Lazarevski, za “inteligentno parodiranje dostignuća savremenog čovečanstva, kao i vraćanje zapostavljenim duhovnim vrednostima kroz arhaične i jednostavne oblike animacije”.

Konstatujući nezadovoljstvo ovogodišnjom selekcijom u kategoriji kratkog igranog filma, žiri je ipak odlučio da nagradi rediteljku Mašu Nešković za film “Bez traga”.

Za najbolji eksperimentalni film jednoglasnom odlukom žirija nagradu je dobila rediteljka filma “Apetit” Irena Ristić.

Za najbolju produkciju grupe filmova nagrađen je Fakultet dramskih umetnosti u Beogradu, uz obrazloženje da se nametnuo kao domaći proizvođač filmova bez konkurencije u trci za tu nagradu, s obzirom da je u programu 57. Kratkog metra jedini prisutan sa većim brojem filmova - pet dokumentarnih, šest kratkih igranih, kao i jednim eksperimentalnim.

Četiri diplome za pojedinačni autorski doprinos u filmovima domaćeg takmičarskog programa dobili su Stefan Đorđević, snimatelj filma “Korak po korak”, Krunoslav Jović za najbolju animaciju u filmu “Skice”, zatim Marko Simić i Vanja Kovačević, za montažu filma “Zvezda je rođena”, kao i Vladimir Uspenski, Vladimir Živković i Miloš Drndarević, autori dizajna zvuka filma “Bez traga”.

Za najbolje filmove snimljene mobilnim telefonom, u festivalskom programu “Nova svetlost”, u kategoriji filma do tri minuta trajanja, proglašeni su “Muški film” Gorana Dimića i “Jaje iz Rozvela” Branka Šulovića, jedinog maloletnog dobitnika festivalske nagrade. Nagrada se sastoji od 1.000 evra.

Žiri 57. Kratkog metra činili su iranski reditelj Kamran Širdel (predsednik), kao i filmska kritičarka Olga Vasileva Markova iz Bugarske, reditelj Pip Čodorov iz Francuske, koji je osmislio i program avangardnih filmova “Pip show” u Muzeju Jugoslovenske kinoteke, zatim Bojana Andrić sa RTS-a i nagrađivani beogradski reditelj Mladen Đorđević (Made in Serbia, Život i smrt porno bande).

Nagrađeni filmovi prikazani su posle uručenja nagrada u polupraznoj sali Pozorišta na Terazijama, a mladi reditelj Vladimir Petrović, koji je zvanično proglasio Festival zatvorenim, poželeo je više gledalaca na narednom, 58. Kratkom metru.

Festival je za proteklih pet dana privukao 4.300 posetilaca, što je znatno više nego prošle godine, ali je, i prema navodima samih organizatora, ipak skromno za manifestaciju sa oko 200 pojedinačnih projekcija i to u dvomilionskom gradu.

Direktor Direkcije FEST-a Miloš Paramentić, sumirajući rezultate na završnoj konferenciji za novinare, istakao je da je bilo 200 pojedinačnih, odnosno 31 blok projekcija.

Ulaznice su pritom koštale svega sto dinara za blokove filmova, od kojih većina verovatno nikada više neće biti prikazana u Beogradu.

Paramentić je zaključio da je "zlatno doba Festivala kratkog metra nesumnjivo prošlo" i da “očigledno nikada više neće biti kao Kratki metar iz 70-ih godina prošlog veka”.

Pod sloganom “Happy End”, 57. Festival kratkog metra predstavio je u međunarodnom programu 49 od ukupno prijavljenih oko 500 filmova, a u domaćem programu 33 filma - od prijavljenih 134.

U okviru takmičarskog programa održan je i potprogram angažovanih dokumentarnih filmova “Vrelo” u Domu omladine Beograda, uz tribine organizovane sa nevladinim organizacijama, a u Kinoteci je prikazan program muzičkih dokumentaraca “Oko ponoći”.

Među atrakcijama 57. Festivala bio je i specijalni program “Pip Show” Chodorova, člana žirija, a predstavljen je i izbor filmova člana žirija iz Irana Kamrana Shirdela, asistenta slavnog Džona Hjustona (John Huston) i pedagoga, koji je filmu učio najslavnije iranske reditelje i čiji se filmovi nalaze u antologijama najboljih dokumentaraca svih vremena.

Otvaranje 57. Festivala proteklo je i u znaku filmskog animatora Borislava Šajtinca, koji živi u Parizu, a uručena mu je nagrada za životno delo.

Publika je u ranijem terminu imala priliku da vidi sedam njegovih filmova, od kojih je najstariji “Izvor života” iz 1969. godine.

Prema rečima Šajtinca, samo ti filmovi su i sačuvani iz celokupnog njegovog opusa - svi ostali su, naime, ili delimično uništeni ili izgubljeni, pa i oni u Nemačkoj, gde je Šajtinac živeo.

Beogradski festival dokumentarnog i kratkometražnog filma potiče od Festivala jugoslovenskog filma, osnovanog 1953. u Puli. Od 1959. namenjen je isključivo dokumentarnim i kratkometražnim filmovima, pa je u Beogradu je pokrenut Jugoslovenski festival dokumentarnog i kratkometražnog filma, koji je od 2004. međunarodnog karaktera.

Sajt Festivala je www.kratkimetar.rs

V. T. (SEEcult.org)