Spreman 45. BITEF

Beogradski internacionalni teatarski festival (BITEF) predstaviće od 13. do 24. septembra 15 predstava u glavnom programu, od kojih je devet iz regiona, ali taj regionalni zaokret, kako su istakli i osnivači i selektori, ne znači odustajanje od internacionalnog karaktera BITEF-a i očuvanja mesta koje ima na svetskoj sceni kao jedan od najstarijih pozorišnih festivala u Evropi.

Beogradski internacionalni teatarski festival (BITEF) predstaviće od 13. do 24. septembra 15 predstava u glavnom programu, od kojih je devet iz regiona, ali taj regionalni zaokret, kako su istakli i osnivači i selektori, ne znači odustajanje od internacionalnog karaktera BITEF-a i očuvanja mesta koje ima na svetskoj sceni kao jedan od najstarijih pozorišnih festivala u Evropi.

Članica Gradskog veća Vesna Marjanović rekla je 31. avgusta na konferenciji za novinare u Skupštini grada, koja je osnivač BITEF-a, da je taj festival jedan od prioriteta za Grad Beograd i da, iako je ove godine postao i regionalni, Gradu ostaje veoma važna njegova međunarodna dimenzija.

Gradu je važno da se BITEF održi i da se osnaži u mreži svetskih pozorišnih festivala, istakla je Vesna Marjanović, dodajući da gradske vlasti podržava takve projekte, jer nisu komercijalni, moderni su i izazovni.

Važnost internacionalne dimenzije BITEF-a za Grad Beograd istakla je i koselektorka Anja Suša, podsećajući i da je BITEF osnovan 1967. godine u velikoj meri kao politički projekat koji je trebalo da stavi kulturu u službu određenih političkih prilika, odnosno susreta Istoka i Zapada.

“2011. godine je jasno da koncept iz 1967. godine treba ispitivati”, rekla je Anja Suša, dodajući da je u današnjem vremenu, zbog brzine informacija i činjenice da se danas u svetu odmah sve zna, besmisleno nadati se da BITEF može biti mesto gde će se svake godine događati nove i nikad viđene atrakcije.

“Duboko verujem da jedan festival čini internacionalnim njegova dvosmernost - da informiše lokalnu zajednicu o nečemu što se dešava u inostranstvu, ali istovremeno da čini vidljivim u Evropi i svetu ono što se dešava u ovom regionu”, rekla je Anja Suša, dodajući da se razmišlja da i prateći program “Show case” postane regionalan.

Dugoročna je ideja i da se regionalni segment glavnog programa BITEF-a proširi, pored zemalja sa prostora bivše Jugoslavije, i na druge zemlje u regionu - Mađarsku, Rumuniju, Bugarsku, Albaniju..

Koselektori Anja Suša i Jovan Ćilirov istakli su da su za izbor 15 predstava u glavnom programu 45. BITEF-a, čiji je slogan “Na usijanom limenom krovu”, primarni bili umetnički kriterijumi, odnosno kvalitet.

Prema rečima Ćirilova, kvalitetan program 45. BITEF-a privukao je više gostiju neko ikad, a dolaze iz Ciriha, Londona, Varne, Tamperea...

BITEF će tako predstaviti i dela etabliranih internacionanih autora, kao što su Jan Fabr, Frank Kastrof ili Hajner Gebels, kao i predstave reditelja iz regiona, odnosno Slovenije, Hrvatske i Srbije, među kojima su i Oliver Frljić, Ivica Buljan, Ivana Sajko, Boris Liješević, Jožef Nađ, Selma Spahić, Snježana Abramović...

Inspirisan vrućim savremenim temama današnjice, 45. BITEF počinje belgijskom predstavom “Prometej pejzaž II”, u režiji Jana Fabra, slavnog reditelja i skulptora, koji je na 18. BITEF-u 1984. godine dobio Gran pri za “Moć pozorišnih ludosti”.

Fabr je tom predstavom, za koju je osmislio i scenografiju, napravio sintezu svog pogleda na svet, vizuelnu umetnost i likovni izraz. Prometej je simbol pobunjenika protiv vrhovnog boga koji je oteo vatru za dobrobit čoveka i zato strada. Koliko god se bogovi trudili da od čoveka otmu vatru, nema povratka.

Iz Belgije stiže i predstava “Gardenija” u režiji Alena Platela (Alain), jednog od retkih velikih savremenih reditelja i koreografa koji je nedostajao zbirci velikana koji su bili na BITEF-u.

Njegov ansambl Le bale Se de la Be (Le ballet C de la B) iz Genta izvešće na zatvaranju 45. BITEF-a predstavu o ostarelim travestitima koju je Platel režirao sa Frankom van Lekeom (Frank Van Laecke), prema koncepciji Vanese van Durne (Vanessa).

Platelov balet, koji je osnovao 1984. godine, karakteriše istovremeno popularnost, anarhizam i angažovanost, a takav je i u predstavi “Gardenija”, koja otkriva nešto od najintimnijeg života omatorelih travestita, u kontrastu na sceni sa jednim darovitim i privlačnim mladim Rusom i “pravom ženom”. Reč je o vremešnim “damama” (nekadašnjim muškarcima), nekada kabaretskim travetiranim glucima koji su se davno oprostili od pozorišta ili transeksualacima koji nikada do sada nisu bili na sceni. Sve pritom nosi tugu i i sjaj poslednje kabaretske predstave pred njihov razlaz.

Novo ime na BITEF-u je pariska rediteljka Žizel Vjen (Gisèle Vienne), koja se predstavom “I apologize“ (Izvinjavam se) bavi omiljenom temom maštarija, i to kako erotskih, tako umetničkih - u odnosu na stvarnost koja je okružuje.

U glavnom programu je i predstava “U Moskvu! U Moskvu!” berlinskog teatra Folksbine am Roza-Luksemburg plac koju je, prema Čehovljevim dramama “Tri sestre” i “Seljaci” režirao Frank Kastorf, jedan od vodećih reditelja današnjeg nemačkog teatra koji je bio i 30. BITEF-u 1996. predstavom “Pansion Šeler”.

Za razliku od boljševika, pobednika u Oktobarskoj revoluciji, koji su smatali da je Čehov bio građanski pisac na strani buržoazije, te ga prvih godina potiskivali, Kastorf smatra da je Čehov - posetom Sahalinu u dalekom Sibiru i utiscima s tog puta, pokazao koliko je bio svestan sudbine proletarijata i proletarizovanog ruskog seljaka.

Publika 45. BITEF-a videće i švajcarsku vizuelnu predstavu “Krenuo sam ka kući, ali nisam ušao” Teatra Vidi-Lozan E.T.E, prema koncepciji i u režiji Hajnera Gebelsa (Heiner Goebbels), koji je oduševio publiku 39. BITEF-a 2005. godine predstavom “Eraritjaritjaka”.

Ovoga puta, uz slavni Hillard Ensemble, prikazuje uprizoreni koncert u tri slike, na tekstove Eliotove poznate pesme “Ljubavna pesama Alfreda Prafroka”, Morisa Blanšoa “Ludilo dana”, Kafkin “Izlet u planinu” i najneobičniji kratki tekst Samjuela Beketa “Worstward Ho”.

Među predstavama u glavnom programu je i komad “Krici i šaputanja”, inspirisan istoimenim filmom Ingmara Bergmana. Taj komad, u režiji slavnog reditelja rumunskog porekla Andreja Šerbana, stvara skandinavsku atmosferu, a sve muške uloge igra jedan glumac.

Predstavu izvodi Mađarsko pozorište iz Kluža u Rumuniji, a videće je samo publika u Novom Sadu.

Regionalni deo glavnog programa 45. BITEF-a počinje premijerom festivalske koprodukcije sa Bitef teatrom i njegovom plesnom trupom “Ako bismo svi malo utihnuli” hrvatske koreografkinje Snježane Abramović.

Proslavljeni autorski dvojac Nataša Rajković i Bobo Jelčić, koji već godinama menjaju sliku hrvatskog teatra projektima u kojima istražuju odnos stvarnosti i teatra, učestvuju predstavom “Izlog” Zagrebačkog kazališta mladih (ZKM).

ZKM učestvuje i predstavom “Rose is a rose is a rose is a rose” Ivane Sajko, koprodukcijom sa Istarskim narodnim kazalištem iz Pule. Naslov predstave slavna je rečenica pesme “Sacred Emily” američke pesnikinje i književnice Gertrude Štajn (Stein), a prvobitno zamišljena kao muzička partitura, ta drama dobila je i svoju koncertnu verziju.

Dvostruko učešće na BITEF-u ima i provokativni i odavno već etablirani hrvatski reditelj Oliver Frljić, koji potpisuje predstavu “Otac na službenom putu” Abdulaha Sidrana, u izvođenju Ateljea 212 iz Beograda, te “Proklet bio izdajica svoje domovine!” Slovenskog mladinskog gledališča iz Ljubljane. Tom predstavom, koja je igrana na festivalima širom regiona, Frljić radikalno pristupa ljubavi i mržnji prema teatru, izlažući kako glumce, tako i publiku ispreplitanju ludila i bola.

Publika će videti i predstavu Hartefakt fonda i Bitef teatra “Hipermnezija”, u režiji Selme Spahić, koja analizira prećutano u procesu odrastanja i porodičnim odnosima osmoro mladih ljudi koji su rođeni u istoj državi, a danas na istoj teritoriji žive u tri različite.

Među domaćim učesnicima je i Jugoslovensko dramsko pozorište koje će izvesti “Elijahovu stolicu” Igora Štiksa, u režiji Borisa Liješevića, a publika će videti i najnoviju predstavu proslavljenog Jožefa Nađa i njegovog Regionalnog kreativnog atelja u Kanjiži, koju je izveo i na nedavnom Praškom kvadrijenalu. Igrači, Jožef Nađ i An Sofi Lanselin, bave se u predstavi “Bez naziva” istraživanjem sopstvene intimnosti - odnosa intimnosti i spektakla, relacijom publike prema intimnosti, prostorima i izvorima intimnosti.

U glavnom programu 45. BITEF-a je i “Mačka na usijanom limenom krovu” Tenesi Vilijamsa, u režiji Ivice Buljana i u izvođenju ansambla Mestnog gledališča Ljubljanskog. Buljanova predstava varira upotrebu teme tradicionalnog gospela “Just a Closer Walk With Thee”, sa songovima čije su reči iz pesama E. E. Cummingsa, Emily Dickinson, Allena Ginsberga, D. H. Lawrenca, Sylvie Plath, Dylana Thomasa, Tennesseeja Williamsa i Williama Butlera Yeatsa.

Žiri 45. BITEF-a čine Artur Zonen iz Holandije, osnivač Het Theaterfestivala (Nacionalni pozorišni festival Holandije i Flandrije), profesor na Toneelacademie u Mastrihtu i viši konsultant u SICA (Fondacija međunarodnih kulturnih aktivnosti) i sekretar EUNIC-a Holandije, zatim dramaturškinja, prevodilteljka, izdavačica i teatrološkinja Alja Predan, osnivačica i umetnička direktorka PanoDrame Ana Lenđel, glumica Vladica Milosavljević i pozorišni reditelj Nikola Zavišić.

BITEF i ove godine ima i raznovrstan prateći program, uključujući razgovore sa autorima posle predstava (Susreti na raskršću), “BITEF polifoniju”, čija je urednica i ove godine Ljubica Beljanski-Ristić, te “BITEF na filmu”, koji će biti održan od 19. do 21. septembra u Jugoslovenskoj kinoteci, u selekciji Vere Konjović.

U okviru pratećeg programa, 19. septembra u Domu omladine biće održana i panel diskusija “Mreža mogućih puteva”, u organizaciji Tačke kulturnog kontakta Srbije (TTK).

Izložba “Svi ekstremi BITEF-a” biće otvorena 14. septembra u Muzeju pozorišne umetnosti Srbije, a u Galeriji Haos 21. septembra biće predstavljeni radovi Jožefa Nađa, na izložbi “Fotogrami - crteži svetlom”.

Prodaja karata za predstave 45. BITEF-a počinje 1. septembra, a cene su kao i prošle godine, što znači 1.000, 1.500 i 2.000 dinara.

Skupština Grada Beograda obezbedila je 22 miliona dinara za 45. BITEF, a Ministarstvo kulture 13 miliona, ali se, prema rečima Ćirilova, očekuje malo više, kako mu je preneo ministar Predrag Marković. Od vojvođanske vlade BITEF će dobiti dva miliona dinara.

Prema rečima Ćirilova, s obzirom na krizu, pravo je čudo što će ovogodišnji budžet biti malo veći od prošlogodišnjeg.

Državna sekretarka u Ministarstvu kulture, informisanja i informacionog društva Snežana Stojanović Plavšić rekla je da je BITEF preživeo četiri države, što govori da je i jači od države.

“Podrška Ministarstva kulture nikada nije dovedena u pitanje.
Podržavaćemo i dalje BITEF i ako bude moguće povećaćemo podršku”, rekla je Snežana Stojanović Plavšić.

Prošle godine Gran pri BITEF-a dobila je predstava “Ujka Vanja” Antona Pavloviča Čehova, u izvođenju berlinskog Dojčes teatra i režiji Jirgena Goša, a taj komad proglasila je najboljim i publika.

Specijalnu nagradu dobio je mađarski “Frankenštajn projekat” Kornela Mundrucija, dok je nagrada “Politike” za najbolju režiju pripala belgijskom reditelju Janu Lauersu za predstave “Izabelina soba” i “Kuća jelena”.

Specifičnost 44. BITEF-a bila je u odsustvu slogana, čime su organizatori želeli da nametnu ideju festivala kao mesta dijaloga i diskusije. U tom smislu su organizovani i tematski razgovori o fenomenima savremenog teatra.

Sajt BITEF-a je www.bitef.rs, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org, odnosno u OVDE

(SEEcult.org)