Zločin i tuga na kraju HRFF-a
Završnica Festivala filma o ljudskim pravima (HRFF) u Zagrebu protekla je u znaku u zločina i tugovanju - osmočasovnom igranom ostvarenju “Melanholija” filipinskog reditelja Lava Diaza, afričkom pričom “Munyurangabo” Lee Isaaca Chunga o Ruandi nakon građanskog rata i genocida i crnohumornim nemačkim filmom “Na kraju dolaze turisti” Roberta Thalheima o mladiću koji služi civilni rok u Aušvicu.
Završnica Festivala filma o ljudskim pravima (HRFF) u Zagrebu protekla je u znaku u zločina i tugovanju - osmočasovnom igranom ostvarenju “Melanholija” filipinskog reditelja Lava Diaza, afričkom pričom “Munyurangabo” Lee Isaaca Chunga o Ruandi nakon građanskog rata i genocida i crnohumornim nemačkim filmom “Na kraju dolaze turisti” Roberta Thalheima o mladiću koji služi civilni rok u Aušvicu.
Maratonska Diazova “Melanholija”, nagrađena u sekciji “Horizonti” prošle godine na Mostri, tematski se naslanja na njegove prethodne filmove i traži odgovor na problem patnje kroz priču o troje ljudi koji su izgubili bližnje i prolaze kroz radikalne promjene identiteta da bi odagnali bol.
Diaz je bio gost HRFF-a 2005. godine, kada je prikazan njegov “Batang West Side”, a za razliku od tog filma, ili “Heremiasa” i “Smrti u zemlji Engkanto”, reditelj u “Melanholiji” ne nudi mogućnost izlaza.
Iako glavni junaci dolaze u situacije u kojima bi se moglo očekivati neko razrešenje (poput pronalaska ostataka žrtava političkog terora), osećaj kolektivne nemoći ne postaje ništa manje intenzivan, a ni transformacije i transgresije ne pomažu u nalaženju uporišta.
Istina se izokreće (kada likovi preuzimaju lažne identitete), ne poštuje (kada žive te identitete kao stvarne), mutira (kada više nije jasna granica stvarnih i “stvarnih”) i na kraju odbacuje kao patetična i suvišna u završnim scenama filma.
Prema navodima organizatora HRFF-a, naizgled beskonačni dijalozi, pomalo hermetična filozofija i Diazova tradicionalna crno-bela estetika postavljaju visoke filmske standarde, ali ih očekuju i od gledalaca.
Deo snimljenog materijala “Melanholije” upotrebljen je kao osnova za film “Čistilište”.
HRFF je za završnicu odabrao i dva filma okrenuta Africi - kratki, trominutni film “Ovog puta ne možemo reći da nismo znali” dobitnika Oktavijana na 17. Danima hrvatskog filma Slavena Žimbreka o zločinima u Darfuru i igrani “Munyurangabo” o Ruandi, nepretenciozan, dirljiv i angažovan film koji kratkom scenom na početku podseća na “Kradljivce bicikla”, a dijaloškim osvrtima na rapidnu ekonomsku urbanizaciju skicira često zanemareni kontekst afričke stvarnosti kojime se bavio vrlo mali broj afričkih filmova. Istovremeno, progovara i o problemu side.
Za sam kraj festivala odabran je film “Na kraju dolaze turisti” mladog nemačkog reditelja Thalheima o 19-godišnjaku iz Berlina koji služi civilni rok u Aušvicu, preživelom logorašu koji već decenijama popravlja izložene predmete i mladoj Poljakinji iz obližnjeg mesta koja po logoru vodi grupe turista.
Turisti iz naslova filma koji dolaze na kraju nisu isključivo naznaka spektakularizacije i komercijalizacije sećanja, već predstavljaju i mogućnost da će paket-aranžmanu u najvećem stratištu u istoriji podstaći stav koji neće dozvoliti da se nešto slično ponovi.
HRFF je u šestom izdanju posvećen političkim sistemima i ratnim zločinima, a počeo je italijanskim filmom “Div” (Il Divo) Paola Sorentina (Sorrentino), koji je dobio glavnu nagradu žirija u Kanu i višestruko nominovan za nagrade Evropske filmske akademije, a između ostalog, dobio je i nagradu žirija FIPRESCI Srbija na nedavnom FEST-u u Beogradu, zajedno sa “Gomorom” Matea Garonea o napuljskoj mafiji.
Gost šestog HRFF-a bio je izraelski reditelj Ejal Sivan (Eyal), a prikazana su tri njegova filma - “Specijalista” - višestruko nagrađivano delo o suđenju nacističkom zločincu Adolfu Eićmannu početkom 60-ih, koje je bitno odredilo sva dalja promišljanja o zločinima i ličnoj odgovornosti, zatim “Iz ljubavi prema narodu” o istočnonjemačkoj tajnoj službi Štazi i socijalističkom društvu nadzora i “Građani K” o populizmu, na primeru poljskih političara braće Kaczynski.
HRFF je neprofitni projekat Multimedijalnog instituta i Udruženja za razvoj kulture “URK”, pokrenut 2002. radi unapređenja vidljivosti raznih tema u oblasti ljudskih prava u mediju filma.
Od prvog, revijalnog izdanja u klupskim prostorima kluba MaMa i Močvare, HRFF je prešavši na veliko platno kontinuirano gradio profil festivala filmske kvalitete, ostajući prepoznatljiv po programima koji promovišu otvorenost, multikulturalnost, toleranciju i slobodu izbora.
Bitna karakteristika festivala je praksa turneje, odnosno programa projekcija u drugim hrvatskim gradovima, u saradnji sa lokalnim nevladinim organizacijama, koje na taj način aktivno učestvuju u prezentaciji festivalskog programa promovišući ljudska prava u svojim sredinama.
Sajt festivala je www.humanrightsfestival.org
(SEEcult.org)
