Preispitivanje stvarnosti na Slobodnoj zoni

Filmski festival Slobodna zona najavio je u 13. izdanju, koje će biti održano od 1. do 6. novembra u Beogradu, Novom Sadu i Nišu, niz  filmova koji pokreću, preispituju i stavljaju u prvi plan teme o kojima se danas malo govori.

Selekcijom od više od 40 naslova dominiraju dokumentarni filmovi, a prisutan je veći broj rediteljki i ženskih autorskih projekata u sve tri kategorije (međunarodna, regionalna i 14plus selekcija) nego prethodnih godina.

U okviru međunarodne selekcije, koju je pripremila dugogodišnja selektorka festivala Slobodna zona Branka Pavlović, publika će imati priliku da vidi dva filma nagrađena na Berlinalu - igrani “Leto 1993” rediteljke Karle Simon (najbolji film u selekciji Generacija K+ i nagrada glavnog žirija za najbolji debitantski film) i dokumentarac “Ja nisam tvoj crnja” u režiji Raula Peka, koji je u Berlinu zapamćen po ovacijama (nagrada publike, Panorama).

Film “Leto 1993” nominovan je i za Evropsku filmsku nagradu za otkriće godine, a na programu 13. Slobodne zone su još dva filma u najužem izboru za EFA - dokumentarac “Pričest” rediteljke Ane Zamjecke i film “Ćambra” Jonasa Karpinjana, nominovan za najbolji igrani film.

Kao jedna od glavnih atrakcija već ranije je najavljen dokumentarni mjuzikl “Dan oslobođenja”, koji će i otvoriti 13. Slobodnu zonu u sva tri grada, a predstavlja izuzetan spoj nikada viđenih snimaka sa ulica Pjongjanga, kombinovan sa sjajnim obradama muzičkog klasika “Moje pesme, moji snovi” i nekih od najvećih hitova slovenačke grupe Laibach koja je održala koncert u Severnoj Koreji u avgustu 2015. godine, u vreme obeležavanja 70-godišnjice oslobođenja od japanske kolonijalne vlasti. Film je pun i humorističkih momenata, ali i istinskih uvida članova benda i reditelja Mortena Travika o prirodi slobode i (ne)moći ideologije i cenzure.

Publiku očekuje još jedan izuzetan muzički dokumentarac – film “Čavela” u režiji Katrin Gund i Dareše Kjui, raskošan portret jedne od najvećih ikona meksičke tradicionalne muzike koji je ujedno i filmsko svedočanstvo o snazi volje i žudnji za životom. Čavela Vargas bila je prva pevačica koja je obukla pantalone i pončo na sceni i pevala pesme rančerosa do tada rezervisane samo za muškarce. Bila je ljubavnica Fride Kalo, inspiracija Pedru Almodovaru i njena muzika može se čuti u mnogim njegovim filmovima. Buntovnica božanskog glasa i najveća meksička zvezda svih vremena, koju su podjednako voleli i muškarci i žene. Katrin Gund i Dareša Kjui u svom dokumentarcu koriste Čaveline pesme da ispričaju njen život, a u njima se i mnogi drugi mogu prepoznati.

Muzika dominira i u filmu “Gaza Surf Klub” Filipa Gnadta i Mikija Jamina, koji je sniman u senci ratnih sukoba izraelske vojske i Hamasa, a govori o mladim ljudima koji spas od opsade, rata i verskog fanatizma pronalaze u surfovanju. Jedan od reditelja, Filip Gnadt, biće gost Slobodne zone, a publika će posle projekcije filma imati priliku da razgovara sa njim o scenama surfovanja i sjajnoj muzici, situaciji u Gazi i teškoćama tokom snimanja, kao i sudbinama glavnih junaka i junakinja tog uzbudljivog filma.

Među potencijalnim hitovima Slobodne zone najavljen je i “Božanski poredak” rediteljke Petre Bjondine Folpe, švajcarski kandidat za Oskara, koji je duhovita priča o Nori, mladoj supruzi, majci i domaćici iz jednog sela u Alpima koja se početkom 70-ih bori za pravo glasa za žene – najpre u svojoj kući, a zatim i u široj zajednici. Do 1971. godine žene u Švajcarskoj nisu imale pravo glasa, a sve do 1988. mogle su da rade samo ukoliko bi im muževi to pismeno dozvolili. Kada se i njen muž pozove na taj zakon i zabrani joj da se vrati na posao, Nora oseća da mora nešto da promeni. Rediteljka uz pomoć sjajnog glumačkog ansambla pokazuje koliko je malih koraka potrebno na putu od samospoznaje do promena u društvu. Taj put je dug i trnovit, ali ponekad i urnebesno duhovit i inspirativan – pokazuje film “Božanski poredak”.

Među dugometražnim filmovima te selekcije ističe se “Muškarci ne plaču” Alena Drljevića (BiH), koji je premijerno prikazan na festivalu u Karlovim Varima, gde je osvojio dve nagrade. Preciznim rediteljskim postupkom reditelja i uz bravure nekih od najboljih regionalnih glumaca, Drljevićev dugometražni igrani film predstavlja jedinstven osvrt na posledice raspada Jugoslavije.

Organizatori Slobodne zone posebno su preporučili i dugometražni dokumentarni film renomiranog hrvatskog autora Gorana Devića “Buffet željezara” o zatvaranju bifea koji se nalazi na ulazu jedne od najvećih fabrika gvožđa u istočnoj Evropi. Preciznim opservacijskim pristupom, reditelj prati živote i planove za budućnost vlasnika kafane i njihovih gostiju. Film je prikazan na velikom broju međunarodnih festivala, gde je osvojio brojne nagrade.

Publika će imati priliku da pogleda i film koji je premijerno prikazan u Lokarnu, “Mrtva nacija”, uzbudljivi dokumentarni esej-film rumunskog autora Radua Žudea koji, u poslednjih nekoliko godina iznenađuje i uzbuđuje svetsku publiku svojom kreativnošću u filmskom jeziku i strukturi. Film je napravljen od skoro otkrivenih crno-belih fotografija i bavi se antisemitizmom u Rumuniji 30-ih i 40-ih godina. Uz minimalnu, ali efektnu kombinaciju slike i zvuka, film otkriva surove detalje uvek aktuelne istorijske teme.

Pored afirmisanih reditelja, čiji su filmovi prikazani na prestižnim svetskim festivalima poput Kana, Berlina i Lokarna, publika će imati priliku da upozna mlade i precizne autore koji hrabrim filmskim jezikom polako utiču na svet filma.

Među njima su i kratki filmovi koji će imati domaću premijeru na Slobodnoj zoni – “Prioritet” talentovane mlade rediteljke Jovane Kovanović i “Nuspojave” Dušana Zorića. Kratki film “Prioritet” odvija se na periferiji Beograda, gde mladi bogati par nalazi onesvešćenog čoveka na ulici i donosi odluku šta će uraditi sa njim. Kroz uzbudljiv mizanscen, u toku samo jednog kadra, rediteljka daje okvir za osvrt na društvo u datom trenutku. U filmu “Nuspojave” Dušan Zorić se, bez obzira na svoje godine, hvata u koštac sa kompleksnom temom posledica rata i pitanja seksualnosti na post-jugoslovenskim prostorima. Ovaj precizan film koji kulminira desetominutnim seksualnim činom, otvara brojna pitanja ne ostavljajući gledaoca ravnodušnim.

Publika će imati priliku da pogleda i film “SOA”, poetski filmski portret sredovečnog čoveka u očajničnoj borbi sa sredinom kojoj ne pripada. Kroz atmosferu severa Crne Gore i njene moćne pejzaže reditelj i ekipa filma, minimalnim filmskim sredstvima, postižu apsolutni gledalački zanos. Poznat regionalnoj publici zbog nagrade “Srce Sarajeva” koju je dobio za svoj prvi kratki film “Biserna obala”, Dušan Kasalica nastavlja sa uspesima sa filmom “SOA” koji je osvojio specijalno priznanje žirija ove godine na Sarajevo film festivalu.

Publika će, kao i svake godine, glasati za svoje favorite, a pored nagrade za najbolji film, odlučiće i koji filmovi će na proleće 2018. krenuti na turneju po Srbiji.

Ulaznice za otvaranje Slobodne zone i film “Dan oslobođenja” u Beogradu su dostupne na biletarnicama Sava centra i Eventima po ceni od 500 dinara, a za ostale projekcije na blagajnama dvorana u kojima će se projekcije održavati, po ceni od 300 dinara. U Novom Sadu ulaznice su dostupne na biletarnici Kulturnog centra Novi Sad, po ceni od 350 dinara za otvaranje i 250 dinara za ostale projekcije. U Nišu je ulaznice moguće nabaviti sat vremena pre projekcija po ceni od 300 dinara za otvaranje i po 150 dinara za ostale projekcije.

Slobodnu zonu podržali su ove godine Ministarstvo kuture i informisanja Srbije, Rekonstrukcija Ženski fond, Francuski institut u Beogradu, Sekretarijat za kulturu Beograda, te kanadska i norveška ambasada.

Festivalski sajt je feezonebelgrade.org, a program se nalazi i u Kalendaru portala SEEcult.org.

(SEEcult.org)