Autobiografija Mirka Tepavca
Na promociji autobiografskih zapisa Mirka Tepavca “Moj drugi svetski rat i mir” (Zagreb, Razlog), u CZKD-u 4. juna, govoriće istoričarke Dubravka Stojanović i Olivera Milosavljević, zatim autor predgovora Tomislav Jakić, kao i urednica izdanja Mira Šuvar.
Moderator razgovora je Lino Veljak, profesor Filozofskog fakulteta u Zagrebu.
Mirko Tepavac (rođen 1920. godine u Zemunu), skojevac koji je izdržao stravične torture u ustaškim zatvorima a da nikoga nije odao, pa partizan, političar, diplomata, jugoslovenski ministar inostranih poslova koji je 1972. godine, u vreme obračuna s „liberalima“ u Srbiji, podneo ostavku na tu funkciju, napisao je „autobiografske zapise o ratu posle rata“, koji su u Zagrebu objavljeni krajem 2012. godine.
Knjiga sadrži i poseban prilog autobiografiji autora (pod naslovom: „Pred partijskom komisijom“), u kojem su najvećim delom prezentovani tekstovi vezani uz „istragu“ UDB-e o „držanju Mirka Tepavca u ustaškom zatvoru u Zemunu, Vukovaru i Sremskoj Mitrovici 1942. godine“. Ta „istraga“ je trebalo da poslužiti Komisiji CK SKJ, formiranoj 1952. godine sa zadatkom da se pozabavi tim „slučajem“.
Svojim ratnim drugovima poznat po nadimku Beli, Mirko Tepavac je nakon Drugog svetskog rata zauzimao visoke pozicije u strukturi socijalističke Jugoslavije. Vrhunac karijere bilo je vođenje spoljne politike Titove Jugoslavije, kada je bio državni sekretar SFRJ za spoljne poslove. Poziciju je napustio svojom voljom zbog neslaganja s Titovim obračunom sa srpskim liberalima, nakon čega je i isključen iz partije.
U prvom delu knjige se opisuje život u međuratnom Zemunu, naročito u periodu koji je neposredno prethodio ratu. Kroz anegdote iz svog i života svojih drugova Branka Abafija, Ljube Ljubinovića i Branka Pešića, Tepavac daje sliku političkih odnosa i političkih procesa u predratnoj Jugoslaviji.
U drugoj celini su dati opisi zemunskih prilika na početku okupacije zemlje i odlaska Mirka Tepavca u partizane i povratak u Zemun već u novembru 1941. i akcija koje su skojevci sprovodili sve do leta 1942. godine. Ovaj deo sadrži opise pojedinih aktivnosti partizanskih jedinica na Kosmaju, kao i otpor komunističkih aktivista u Beogradu. Kasnije značajna imena poput Koče Popovića, Blagoja Neškovića, Spasenije Cane Babović ili Mitre Mitrović, našla su mesto u Tepavčevim sećanjima o akcijama protiv nacista u Beogradu. Date su slike hrabrosti i kukavičluka, odvažnosti i strepnji. Deluje kao da su ljudi i događaji u Tepavčevoj knjizi opisani realno, bez naknadno kićenih osobina.
Treća tematska celina je upečatljiva i teška. Sadrži precizne opise hapšenja i mučenja koje je Tepavac doživeo najpre u zatvoru u Zemunu, potom u ustaškim zatvorima u Vukovaru i Sremskoj Mitrovici. Suočen s metodama mučenja šire poznatih ustaških komandanata poput Nikole Francetića i Viktora Tomića, autor detaljno opisuje svoje držanje tokom čitavih godinu dana. Svaki dan je bilo mučilište suočavanja sa smrću.
Mirko Tepavac je učesnik Narodnooslobodilačke borbe od 1941, član Komunističke partije Jugoslavije od 1942. godine, a u toku rata je bio na dužnostima političkog komesara.
Posle rata se nalazi na funkcijama člana Glavnog odbora Saveza socijalističkog radnog naroda Srbije, člana Centralnog komiteta Komunističke partije Srbije, sekretara Okruznog komiteta KPJ u Zrenjaninu i Pančevu, člana Pokrajinskog komiteta KPJ za Vojvodinu, sekretara Saveta za prosvetu i kulturu NR Srbije.
Bio je direktor Radio Beograda (1955-1959), ambasador FNRJ u NR Mađarskoj i pomoćnik državnog sekretara za inostrane poslove, direktor i glavni urednik lista „Politike“ i član CK SK Srbije (1965-1967), predsednik Pokrajinskog komiteta Saveza komunista Vojvodine (1965-1967).
Nakon raspada Jugoslavije i početka oružanih sukoba 1991.godine učestvovao je na više ex-jugoslovenskih antiratnih skupova u zemlji i inostranstvu. U tom vremenu je objavio više članaka u beogradskom časopisu Republika, Našoj Borbi i Danasu. Bio je drugi predsednik Evropskog pokreta u Srbiji od 1994.godine.
Zbirku članaka Demokratija ili despotija objavio je 1994.godine (Građanska čitaonica u Zrenjaninu), a s Aleksandrom Nenadovićem objavio je knjigu knjigu Mirko Tepavac –sećanja i komentari (1998, B92).
(SEEcult.org)
