Gender Check u MUMOK-u
Izložba “Gender Check”, prva sveobuhvatna prezentacija umetničkih dela iz Istočne Evrope od 60-ih godina prošlog veka do danas koja je posvećena temi rodnih uloga, biće otvorena 12. novembra na čak četiri nivoa u MUMOK-u u Beču, a predstavlja radove više od 200 umetnika, među kojima su i Marina Abramović, Tanja Ostojić, Sanja Iveković, Tomislav Gotovac, Tadej Pogačar, Duba Sambolec, Šejla Kamerić...
Izložba “Gender Check”, prva sveobuhvatna prezentacija umetničkih dela iz Istočne Evrope od 60-ih godina prošlog veka do danas koja je posvećena temi rodnih uloga, biće otvorena 12. novembra na čak četiri nivoa u MUMOK-u u Beču, a predstavlja radove više od 200 umetnika, među kojima su i Marina Abramović, Tanja Ostojić, Sanja Iveković, Tomislav Gotovac, Tadej Pogačar, Duba Sambolec, Šejla Kamerić...
Kustoškinja Bojana Pejić je, 20 godina posle pada Berlinskog zida, zajedno sa timom eksperata iz 24 zemlje, napravila izbor od više od 400 radova, među su slike, skulpture, instalacije, fotografije, posteri, filmovi i video-zapisi.
Izložba "Gender Check - Femininost i maskulinost u istočnoevropskoj umetnosti” sledi promene u predstavljanju muškog i ženskog uzora u umetnosti, posebno s obzirom na to da se razvijaju u različitim društveno-političkim uslovima. Izložba tako svedoči o specifičnom uzajamnom odnosu umetnosti i istorije, kako sa stanovišta hronološkog, tako i sa stanovišta tematskog pristupa.
Među umetnicima koji učestvuju su Anri Sala, Anita Arakelyan, Anna Koushar, Ismet Mujezinović, Alla Georgieva, Běla Kolářová, Veronika Bromová, Mare Tralla, Cornelia Schleime, Fritz Skade, Emese Benczúr, Orshi Drozdik, Tibor Hajas, Erzen Shkololli, Aija Zarina, Zenta Dzividzinska, Egle Rakauskaite, Sofija Veiveryté, Zaneta Vangeli, Valentina Rusuzz Ciobanu, Jelena Tomašević, Wojciech Fangor, Katarzyna Kobro, Katarzyna Kozyra, Alexandra Croitoru, Ion Grigorescu, Lia Perjovschi, Anna Alćuck, Oleg Kulik, Vladislav Mamyshev-Monroe, Anetta Mona Chisa/Lucia Tkacova, Jana Želibská, Arsen Savadov & Oleksandr Kharchenko, Boris Mikhailov i mnogi drugi.
U okviru izložbe, 13. i 14. novembra u MUMOK-u biće održan simpozijum "Čitanje roda. Umetnost, moć i politika predstavljanja u Istočnoj Evropi", na kojem će biti reči o ulozi feminističkih teorija u Istočnoj Evropi u odnosu na zapadni kontekst, značaju transrodnih pozicija, kao i o novoj definiciji i reviziji kanonskih ideala roda.
Prema navodima u katalogu, sve negde do 60-ih godina 20. veka dominantne figure u umetnosti socrealističke tradicije bile su herojske radnice i radnici. Država je propagirala program "bespolnog društva" koji je trebalo da preobrazi stvarnost, ali je nezvanična umetnost tog doba taj program dočekivala ironijom i demaskirala ga.
Posle perioda kolektivističke estetike utopijske države, na lokalnom nivou bilo je mogućno otkriti različite individualističke i otvorenije tendencije koje su nailazile na neprijateljski odgovor, stvarale nezavisne prostore nonkomformističke umetnosti.
Počev od 70-ih godina 20. veka počinje preispitivanje ideala femininosti i maskuliniteta i izvan propagandističkih klišea prošlosti: autoportreti i predstave tela i subjektiviteta počinju da nagoveštavaju novootkriveno samopouzdanje koje je isto tako izraženo i u otvoreno prikazanoj seksualnosti koja dovodi u pitanje heteroseksualne standarde i herojske ideale maskulinosti.
Čak su i u stvaranju mnogih apstraktnih dela korišćeni antropomorfni oblici i ta su dela takođe poslužila da se ukaže na pitanje društvenog odnosa među polovima.
Emancipacija u odnosu na uzore razvijala se uporedo sa emancipacijom u odnosu na tradicionalna izražajna sredstva, pa su dobijali na značaju novi mediji i nove umetničke forme poput fotografije, filma, videa i performansa.
U isto vreme sve je veći broj umetnica koje stiču afirmaciju.
Kada je 1989. pao Berlinski zid i kad su se urušili socijalistički režimi, došlo je do suočavanja s novim izazovima u vidu rastućeg nacionalizma i neoliberalnih uticaja sa Zapada.
Novoizvojevane slobode stigle su uporedo sa neokonzervativnim ograničenjem uloga koje je uskoro i samo postalo tema umetničkih dela.
U kontekstu feminističke teorije izražena je kritika šovinističkih, militarističkih, mizoginih i ksenofobičnih ideologija. Počelo je da se otvara pitanje homoseksualnosti. Na udaru su se našli klišei o materinstvu i tradicionalnim, religijom inspirisanim idealima femininosti i patrijarhalne strukture moći.
Da bi se naglasio politički i radni značaj ženskog identiteta sve su češće aluzije na istorijske alegorije femininosti.
Spisak zemalja i istraživača: Albanija (Edi Muka), Jermenija (Eva Khachatryan), Bosna i Hercegovina (Dunja Blažević), Bugarska (Maria Vassileva), Estonija (Katrin Kivimaa), Nemačka (Angelika Richter), Gruzija (Lali Pertenava / Nino Tchogoshvili), Kosovo (Erzen Shkololli), Hrvatska (Ivana Bago), Letonija (Mara Traumane), Litvanija (Laima Kreivyte), Makedonija (Suzana Milevska), Moldavija (Lilia Dragneva), Crna Gora (Bojana Pejić), Poljska (Izabela Kowalczyk), Rumunija (Alina Serban), Rusija (Keti Chukrov), Srbija (Branislav Dimitrijević), Slovačka (Zora Rusinova), Slovenija (Urška Jurman), Češka Republika (Martina Pachmanová), Ukrajina (Hedwig Saxenhuber), Mađarska (Edit András), Belorusija (Almira Ousmanova).
Izložbu prati i katalog sa esejima čiji su autori Edit András, Keti Chukrov, Branislav Dimitrijević, Katrin Kivimaa, Izabela Kowalczyk, Suzana Milevska, Martina Pachmanová, Bojana Pejić, Piotr Piotrowski, Zora Rusinova, Hedwig Saxenhuber i Georg Sćöllhammer.
Katalog ima oko 350 strana, verzije na engleskom i nemačkom jeziku, a košta oko 35 evra.
Izložbu “Gender Check” inicirala je i podržala Fondacija Erste (www.erstestiftung.org), a biće otvorena do 14. februara 2010. godine.
Sajt izložbe je www.gender-check.at, a MUMOK-a www.mumok.at
Na slici: Marina Abramović (Srbija), fotografija "Art must be beautiful, artist must be beautiful"
(SEEcult.org)
