Grozdanićev Ustav
Među učesnicima Dana performansa i savremenog plesa, održanih proteklog vikenda u Varaždinu, bio je i umetnik Živko Grozdanić Gera iz Srbije, koji se predstavio radom “Ustav” kojim ukazuje na posledice koje može stvoriti politička elita u bilo kojoj državi, odnosno mogućnost rešenja pitanja Kosova donošenjem novog Ustava Srbije.
Među učesnicima Dana performansa i savremenog plesa, održanih proteklog vikenda u Varaždinu, bio je i umetnik Živko Grozdanić Gera iz Srbije, koji se predstavio radom “Ustav” kojim ukazuje na posledice koje može stvoriti politička elita u bilo kojoj državi, odnosno mogućnost rešenja pitanja Kosova donošenjem novog Ustava Srbije.
Grozdanić je rad “Ustav” realizovao 2008. godine u Art klinici u Novom Sadu, povodom referenduma o donošenju novog Ustava Srbije, kao citat performansa “Zastave” Balinta Sombatija (Szombathy) iz 1995. u kojem je na direktan i brutalan način reagovao na recidive socijalističkog realizma, ali i na događaje koji se dešavaju u Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini.
Performans je za Sombatija bio lični čin umetnika koji nije imao direktnu nameru da posmatrače performansa šokira, već da publiku navede na razmišljanje o uzimanju krvi, dobrovoljnom davanju krvi, njenom rasipanju koje se čine u ime države, nacije, vere, ideologije....
Grozdanićeva ideja citiranja performansa “Zastave”, čije se trajanje proteže od 1993. godine do danas, bez obzira da li performans izvodi Sombati ili on sam, zasnovana je na preispitivanju istorijskih događaja i na implikaciju istih.
Povod za performans-citat iz 2008. godine bio je način i procedura donošenja Ustava Srbije koji, prema navodima Grozdanića, u osnovi predstavlja legalan okvir za moguće sukobe sa albanskim stanovništom sa Kosova. U međuvremenu je veliki deo međunarodne zajednice priznao proglašenu državnost Kosova.
Performans koji je realizovao u Varaždinu, na teritoriji Hrvatske i u okviru umetničke manifestacije, ima isti smisao kao i svi prethodno realizovani performansi - da ukaže na posledice koje jedna politička elita u bilo kojoj državi može stvoriti.
Prema rečima Grozdanića, cilj ponovnog izvođenja performansa Balinta Sombatija u Varaždinu je ukazivanje na neophodnost promene Ustava Srbije, čime bi se stvorili uslovi da se pitanje Kosova i Srbije reši isključivo tekstom novog Ustava.
Grozdanić u performansu “Ustav”, kao Sombati 1995. godine, leži na gvozdenom krevetu obučen u mačevalačko odelo. U desnoj ruci drži kleštima bele keramičke pločice na kojima su ispisani nazivi gradova u Srbiji. Iz leve ruke mu curi krv na Ustav Srbije uz ritam srpske državne himne koja se emituje i sluša unazad. Osoba u crnom odelu sa crnom čarapom preko glave uzima svaku pločicu i glasno čita nazive gradova sa njih, a zatim ih stavlja u makaze i čekićem ih razbija jednu po jednu na velikom čeličnom nakovnju.
Sombati je u performansu “Zastave 2” držao u levoj ruci srp, a u desnoj makaze za sečenje metalnih ploča. Makazama je držao od legure izliven portret Josipa Broza Tita koji leži na nakovnju. Iz vene leve ruke curi mu krv na pod, odnosno na tomove Ustava iz 1974. Osoba u potpuno crnom odelu sa terorističkom maskom na licu, na ritam pesme “Država” grupe Laibach i “Druže Tito mi ti se kunemo”, koju izvodi Zdravko Čolić, teškim čekićem udara Titov portret koji leži na nakovnju. Na zidu vise zastave Socijalističke Republike Hrvatske i međunarodnog proleterijata, kao i nekoliko njegovih kolaža sa sličnom ikonografijom.
Dane performansa i savremenog plesa u Varaždinu, od 8. do 10. oktobra, organizovao je Galerijski centar Varaždin u saradnji sa varaždinskim HNK, čime je nastavljena desetogodišnja tradiciju festivala performansa na kojima je do sada nastupilo više od 30 autora. Ove godine je nastupilo šest umetnika iz regiona.
(SEEcult.org)
