Jevanđelje na filmu
Knjiga "Jevanđelje na filmu" autora Vladimira Marjanovića, u izdanju Niškog kulturnog centra (NKC), sadrži analizu filmova o životu Isusa Hrista koji spadaju među najrelevantnija ostvarenja svetske kinematografije u toj oblasti, a predstavljena je u Jugoslovenskoj kinoteci, u čijem je muzeju od 19. do 21. aprila na programu i ciklus “Isus na filmu”.
Marjanović je analizirao filmove “Car careva” (1927) Sesila B. De Mila, “Ben Hur” (1959) Vilijama Vajlera, “Car careva” (1961) Nikolasa Reja, “Jevanđelje po Mateju” (1964) Pjera Paola Pazolinija, “Najveća priča ikada ispričana” (1965) Džordža Stivensa, “Isus iz Nazareta” (1977) Franka Zefirelija, “Poslednje Hristovo iskušenja” (1988) Martina Skorsezea i “Stradanje Hristovo” (2004) Mela Gibsona.
Marjanović je ocenio 18. aprila na promociji da je tema njegove knjige “uvek aktuelna”, pogotovo sada u doba korone, kada su se ljudi “okretali nekim drugim stvarima, onima koje imaju upit u viši smisao, transcedentnim stvarima koje se dešavaju u našim životima”.
Filmovi o životu Isusa Hrista bili su predmet Marjanovićeve magistarske teze, odbranjene na Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu i prvi put objavljene u nekoj vrsti samizdata (Knjiga komerc, 2008). Imajući u vidu kvalitet sadržaja i značaj teme, NKC se odlučio za novo, korigovano izdanje 2021. godine, izjavio je urednik filmskog progama NKC Dejan Dabić.
Prema njegovim rečima, u svetu su česte knjige koje se bave odnosom hrišćanstva i filmske umetnosti, dok se u domaćoj pisanoj reči o filmu - u Srbiji, ali i u regionu, to svodi na pojedinačne eseje, osvrte ili temate u časopisima. Marjanovićeva knjiga stoga “nadilazi karakter obične filmske studije, jer u našim uslovima predstavlja temelj za nadgradnju novih istraživanja u ovoj oblasti i kao takva je dragocena svima koje ova tema interesuje“, istakao je Dabić.
Autor je u “kompleksnom istraživanju pristupio temi ne samo s relevantnim teorijskim znanjem nego i kao filmski radnik koji se, pre svega, bavi montažom i na taj način može više nego autentično da analizira sa stanovišta filmskog jezika grupu od preko stotinu filmova čiji je zajednički sadržalac priča o Isusu Histu i njegovom stradanju”.
Dabić je naveo i autorov stav da ova grupa filmskih ostvarenja ima odlike autohtonog žanra, mada se njihovo žanrovsko određenje može kretati i u definisanju postmodernističkog hibrida nastalog kombinacijom raznih žanrova – počev od biopika, biblijskog epa i melodrame pa sve do vesterna.
Jevanđelje po Mateju
Direktor NKC-a Srđan Savić naveo je da u svetu postoji obimna literatura koja tretira te teme, bilo da je reč o studijama u kojima preteže odnos prema veri ili prema filmskoj estetici.
Napominjući da je žanr najširi i najneodređeniji pojam i u teoriji književnosti i u teoriji filma, Savić je istakao da “filmovi o Hristu zaista mogu da čine jednu celinu, jer imaju sva obeležja žanra”.
“U tematskom i ikonografskom smislu su podudarni, pravljeni na istim osnovama. Oni su srodni, a razlikuju se međusobno stilski, dramaturški u nekim aspektima i u načinu na koji je postavljen lik Isusa Hrista, odnosno koliko je on centralna ličnost u filmu u direktnom smislu i u prenesenom značenju”, izjavio je Savić.
Marjanović je na koricama knjige istakao da je "Isus Hristos, kao najdominantnija figura naše civilizacije i čovečanstva uopšte, prisutan u svim oblastima umetničkog stvaralaštva, pa tako i u oblasti filmske umetnosti“.
“Osim na značajan uticaj Hristovog lika na kinematografiju uopšte, ovo istraživanje se takođe fokusira i na analizu nekih značajnih filmova o Isusu. Preko stotinu filmova koji su nastali tokom istorije sedme umetnosti i čiji je zajednički sadržalac život i stradanje Isusa Hrista čini jednu posebnu grupu, čija uloga u istoriji filma dosad nije dovoljno istražena. Cilj ovog rada jeste da determiniše ulogu i značaj tih filmova u istoriji kinematografije, zatim da odredi njihove mogućnosti i domete u predstavljanju svetog, kao i da definiše da li ti filmovi mogu da predstavljaju autentičan filmski žanr. Ukoliko mogu, cilj je i da se odredi koji su to elementi koji bi ovu vrstu filmova mogli da definišu kao posebnu žanrovsku grupu”, naveo je autor.
Ciklus “Isus na filmu” u Muzeju Jugoslovenske kinoteke obuhvata domaća ostvarenja, među kojima su filmovi “Sa verom u Boga” (1932) Mihajla Al. Popovića, "Majstor i Margarita“ (1972) Aleksandra Saše Petrovića i "Vreme čuda" (1989) Gorana Paskaljevića.
(SEEcult.org)
