Nagrada Stevan Mokranjac Jugu Markoviću
Nagrada “Stevan Mokranjac” za 2019. godinu dodeljena je Jugu Konstantinu Markoviću za kompoziciju “De Rerum Natura” za simfonijski orkestar, saopštilo je Udruženje kompozitora Srbije.
Stručni žiri Udruženja kompozitora, koji su činili kompozitori Ivana Stefanović, Zoran Erić (predsednik) i Vladimir Korać, te muzikolozi Ksenija Stevanović i Ivana Miladinović Prica, odlučio je većinom glasova o dobitniku nagrade. U najužem izboru bila je i Opera of things za instrument velikon Jasne Veličković, dok su užem bile i kompozicije Pod vodom raskršća snova za klarinet, violončelo i klavir Milice Đorđević, Arahnin san za klavir i elektroniku Ane Gnjatović i Lonesome Skyscraper za simfonijski orkestar i elektroniku Ivane Ognjanović.
Žiri je razmatrao ukupno 89 kompozicija koje su premijerno izvedene u Srbiji i inostranstvu tokom 2019. godine.
Pobedničku kompoziciju De Rerum Natura u verziji za orkestar premijerno je izveo Simfonijski orkestar Radio-televizije Srbije pod upravom Olivere Sekulić Barac, na koncertu održanom 5. decembra 2019. godine u Velikoj sali Kolarčeve zadužbine, u okviru ciklusa “Premijere” Muzičke produkcije RTS. To delo imalo je i pretpremijeru u Briselu, 24. novembra 2019. godine, kada je organizovano javno snimanje sa Briselskom filharmonijom i dirigentom Bredom Lubmanom. Vokalno-instrumentalnu verziju kompozicije De Rerum Natura za sopran i orkestar, na stihove Lukrecija Kara i Fernanda Pesoe, premijerno su izveli sopran Lara Martins i Orkestar “Gulbenkian” pod upravom Pedra Nevesa, na koncertu održanom 12. jula 2019. godine, u Velikom auditorijumu Fondacije “Kalust Gulbenkian” u Lisabonu.
Već samo iz tih faktografskih podataka može se sagledati neuobičajena pojava za ostvarenja savremene muzike autora iz Srbije u proteklim decenijama, a to je prilika da se simfonijsko delo izvede čak tri puta u toku jedne godine, sa različitim orkestrima i u različitim zemljama. Ta retkost ipak nije slučajna, budući da se radi ne samo o izuzetnom delu, nego i o autoru koji, u punom zamahu stvaralačkih mogućnosti, krupnim korakom gradi neobično dinamičnu karijeru u zemlji, ali u istoj meri, ako ne i više, i u inostranstvu, istakao je žiri u obrazloženju.
Posle studija kompozicije na Fakultetu muzičke umetnosti u Beogradu, započetih u klasi Vlastimira Trajkovića a završenih u klasi Zorana Erića, Jug Marković usavršavao se na majstorskim kursevima kod renomiranih kompozitora, kao što su Majkl Finisi, Eno Pope, Mark Andre i dr. Pored studija kompozicije, završio je i studije arheologije na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Beogradu. Trenutno pohađa kurs kompozicije i kompjuterske muzike pri pariskom IRCAM-u.
Markovićeva dela izvođena su na značajnim festivalima, kao što su “Muzički dani” u Donauešingena i festival u Eks-an-Provansu, a prezentovali su ih uvaženi ansambli za savremenu muziku, poput bečkog kamernog orkestra “Klangforum Wien” ili Ansambla “Enterkontamporen” iz Pariza. Dobitnik je više priznanja, među kojima se izdvajaju nagrada za mladog kompozitora ISCM-a 2019, “Tenso Young Composers Award” 2017, kao i prva nagrada za mladog kompozitora na prvom međunarodnom konkursu “Nova klasika” Moskovskog konzervatorijuma “Petar Čajkovski” 2020. Njegovo delo Vokativ našlo se među preporučenim kompozicijama na 65. Međunarodnom rostrumu kompozitora. Tenutno je jedan od odabranih kompozitora festivala u Eks-an-Provansu i Kamernog hora Irske.
“Energija je reč kojom bi se ponajbolje moglo obeležiti stvaralaštvo Juga Markovića. Njegova je muzika intenzivna, zvučno bogata, fakturno zasićena, eklektična, intuitivna. Marković je, pritom, visoko kompetentan u svom kompozitorskom zanatu i, kao što to delo De Rerum Natura potvrđuje, suveren u vladanju svim nijansama orkestracije i orkestarskog kolorita. Ovog autora krasi svojevrsna jasnoća muzičke misli. Marković se svakom slušaocu, bez obzira na njegova muzička predznanja obraća direktno, ispredajući koherentno i razumljivo muzičko tkanje. Koordinacija i kohezija između tehničkog dela njegovog kompozitorskog pisma i umetničke sublimacije njegovog stvaralačkog bića je potpuna. I zato njegova dela, i pored svoje kompleksnosti, nalaze neposredan put do publike, bivajući jasna, bliska i emotivno angažujuća”, istakao je žiri.
Kompozicija De Rerum Natura “u svojih nepunih deset minuta trajanja uvodi nas u bogati unutrašnji svet kompozitorske imaginacije Juga Markovića. A to je svet ispunjen zanosom, fascinacijama i ljubavlju prema stvarima udaljenim, prošlim, prema artefaktima i ostacima raznolikih kultura i različitih istorijskih niti. Kako to sam autor kaže, ‘nikada ne pokušavam da pobegnem od sublimacije mojih trenutnih muzičkih zaljubljenosti’. Marković želi da i mi, kao slušaoci, prepoznamo uzore u njegovim delima, da ih ugledamo ‘u novom kostimu’. U tom smislu, on ne zauzima rastojanje prema onima koji su mu prethodili, ne koristi uzor i citat kao postmoderni gest distanciranja, već upravo suprotno, on se sa lakoćom otiskuje ka muzičkoj prošlosti, ‘hrli’ u zagrljaj svojim uzorima, muzici koja ga inspiriše i opčinjava. Kompozicija De Rerum Natura izdvaja se opredeljenošću ovakvog zahvata, a vizantijsko duhovno pojanje ukazuje se kao mesto odakle Marković crpi svoje stvaralačko nadahnuće. Već i sam naslov ove zvučno uzbudljive i izvođački izazovne kompozicije, potekao od istoimenog spisa rimskog pesnika Lukrecija, ođek je minulih kulturnih i muzičkih iskustava. Ovaj specifičan, svakako veoma delatan i plodotvoran odnos prema prošlosti, zapravo je simptom promenjene paradigme muzičkog vokabulara i smele intervencije u oblasti kolektivnog senzibiliteta i estetike u savremenoj postistorijskoj kulturi. Danas se u savremenoj muzici traži neposrednost, sloboda u izborima ‘ljubavi i uzora’, bez straha od emotivnog obilja i ushićenja, zavođenja i zavodljivosti, bez kroćenja spontane osećajnosti. Kao kompozitor-arheolog Marković ovoj paradigmi pridodaje i veliku muzičku erudiciji, kao i onu vezanu za svet klasičnih starina, stvarajući autentični muzički izraz baziran na reaktuelizaciji, to jest na istančanom zvučnom isijavanju prošlosti u novoj orkestarskoj boji sadašnjosti”, istakao je žiri u obrazloženju.
Nagrada “Stevan Mokranjac”, najprestižnije priznanje za kompozitorsko ostvarenje u Srbiji, dodeljena je 27. put.
(SEEcult.org)
