Paja/Paul Jovanović u SANU
Reprezentativna izložba Pavla Paje Jovanovića (1859-1957) otvorena je 23. decembra u Galeriji SANU u Beogradu, u okviru obeležavanja 150-godišnjice rođenja tog velikog srpskog slikara i predstavnika evropskog akademizma koje je počelo sredinom juna u njegovom rodnom Vršcu, a biće nastavljeno i tokom 2010.
Reprezentativna izložba Pavla Paje Jovanovića (1859-1957) otvorena je 23. decembra u Galeriji SANU u Beogradu, u okviru obeležavanja 150-godišnjice rođenja tog velikog srpskog slikara i predstavnika evropskog akademizma koje je počelo sredinom juna u njegovom rodnom Vršcu, a biće nastavljeno i tokom 2010.
Izložba "Paja Jovanović/Paul Jovanowitch" predstavlja 97 dela iz muzejskih i privatnih zbirki, nastalih u rasponu od pola veka. Među njima su i radovi sa akcentom na motive iz života balkanskih naroda, kao i istorijske kompozicije, ilustracije narodnih epskih pesama, portreti, predeli, aktovi i studije.
Odabrani radovi reprezentuju četiri ključne teme njegovog slikarskog opusa Jovanovića, uključujući dobro poznata i čuvena ostvarenja nastala za izlaganje, za koja je dobio brojne važne nagrade, ali i slike nastale u njegovoj privatnoj sferi, na osnovu kojih se otkriva da su neke velike teme bile i predmet njegovog intimnog promišljanja.
Ministar kulture Srbije Nebojša Bradić istakao je na otvaranju da je Jovanović bio jedan od najuglednijih srpskih slikara evropske reputacije koju je stekao još na početku profesionalne karijere, i to zahvaljujući nagradama koje je dobio već kao student bečke Akademije likovnih umetnosti.
“One mu otvaraju vrata elitnog sveta evropske akademske umetnosti, u kojoj je aktivno i uspešno učestvovao više od pola veka. Bio je to svet umetnosti koji je lako i slobodno nadilazio tadašnje geopolitičke granice. Jovanović je živeo u Beču, Londonu, Minhenu, Parizu, Budimpešti, Beogradu, a rado je svraćao i u rodni Vršac”, istakao je Bradić, dodajući da se za Dositeja Obradovića “često kaže da je doneo Evropu u Srbiju, a za Vuka Stefanovića Karadžića da je odneo Srbiju u Evropu”, dok se za Jovanovića “može se reći da su Evropa i Srbija jedinstveni prostor umetnikovog delovanja”.
Bradić je naglasio i da se centralnom retrospektivnom izložbom Jovanovića nastoji da se prevaziđu stereotipi zasnovani na polaritetu evropskog i srpskog, odnosno da se taj slikar predstavi kao umetnik oslobođen geopolitičkih podela.
“On je srpski umetnik koji stvara u svetu evropske umetnosti. ‘Čitan’ na takav način, Paja Jovanović je i danas aktuelni primer stvaralačkih potencijala odabranih pojedinaca, koji, u traganju za suštinom, uvek prevazilaze granice između opšteg i pojedinačnog. Na nama je da te višeslojne vrednosti, predstavljene na ovoj izložbi, prepoznamo kao svoje”, poručio je Bradić.
Dela predstavljena na izložbi su iz zbirki Narodnog muzeja u Beogradu, Muzeja grada Beograda, Galerije Matice Srpske iz Novog Sada, Umetničke zbirke SANU, Narodnog muzeja Pančeva, Narodnog muzeja Zrenjanina, Zadužbine kralja Petra I na Oplencu, Istorijskog muzeja Srbije, kao i iz privatnog vlasništva.
Okvir za razumevanje Jovanovića i njegovog stvaralaštva ponudio je u izložbenom katalogu prof. dr Miroslav Timotijević sa Filozofskog fakulteta u Beogradu, a izbor dela i koncept izložbe osmislio je viši kustos Narodnog muzeja u Beogradu Petar Petrović.
Dizajn postavke osmislio je Igor Stepančić, a kataloga Irena Stepančić.
Izložbu prati i monografija sa katalogom svih Jovanovićevih dela, uz stručni tekst profesora Timotijevića, u izdanju Muzeja grada Beograda.
U okviru izložbe, koja će biti otvorena do 21. februara, biće organizovani različiti programi namenjeni publici - predavanja, stručna vođenja kroz izložbu, projekcije filmova i aktivnosti Dečjeg kluba Narodnog muzeja.
Obeležavanje jubileja Jovanovića održava se pod pokroviteljstvom Ministarstva za kulturu Srbije i Grada Beograda, u saradnji sa brojnim institucijama i ličnostima.
Sredinom oktobra ponovo je otvoren i Muzej Paje Jovanovića u Ulici kralja Milana 21 u Beogradu (četvrti sprat), u kojem je u velikoj meri rekonstruisan i tačan izgled umetnikovog ateljea u Beču.
Jovanović je dobio i spomen-ploču na kući u Birčaninovoj ulici 28b, u kojoj je Jovanović boravio sa suprugom i u kojoj je imao i atelje.
Rođen u Vršcu 1859. godine, a preminuo u Beču 1957, Jovanović je izabran za člana SANU 1888. godine, a u dugogodišnjoj umetničkoj karijeri ostvario je istorijske kompozicije (Seoba Srba, Proglašenje Dusanovog zakona), radove u žanru scene (Kićenje neveste, Borba petlova, Mačevanje) i veliki broj portreta poznatih ličnosti (Mihailo Pupin, Kralj Aleksandar, Kraljica Marija Karađorđević...).
Proslava jubileja Jovanovića počela je sredinom juna u Gradskom muzeju u Vršcu, gde je otvorena izložba “Slike Balkana”.
Treća velika izložba u okviru jubileja biće otvorena 2010. godine u Galeriji Matice srpske u Novom Sadu, dok će završni događaj u okviru obeležavanja jubileja biti stručni skup, koji je planiran za jun 2010. u Vršcu.
Ove godine obeležavaju se i jubileji znamenite slikarke Milene Pavlović Barili (1909-1945) i jedne od najznačajnijih srpskih kompozitorki 20. veka Ljubice Marić (1909-2003), a 2009. zvanično je proglasena i Godinom Milutina Milankovića, povodom 130-godišnjice rođenja tog velikog srpskog naučnika koji je rešio tajnu ledenih doba, uspostavio temelj savremene klimatologije, reformisao kalendar i dao niz značajnih građevinskih ostvarenja.
(SEEcult.org)
