Pinter i Škubonja u Kinoteci
Muzej Jugoslovenske kinoteke, uoči praznične pauze, završava od 26. do 28. decembra ovogodišnju sezonu podsećanjem na hrvatskog snimatelja Tomislava Pintera i režisera Fedora Škubonju, koji su preminuli ove godine. Hrvatska i nekadašnja jugoslovenska kinematografija nedavno su ostale bez vodećeg direktora fotografije Tomislava Pintera koji je, uz Emira Kusturicu, bio jedini filmski umetnik sa prostora bivše Jugoslavije koji je dobitnik i Zlatnog pečata Jugoslovenske kinoteke 2002. godine, a čak osam puta nagrađen u Puli.
Muzej Jugoslovenske kinoteke, uoči praznične pauze, završava od 26. do 28. decembra ovogodišnju sezonu podsećanjem na hrvatskog snimatelja Tomislava Pintera i režisera Fedora Škubonju, koji su preminuli ove godine.
Hrvatska i nekadašnja jugoslovenska kinematografija nedavno su ostale bez vodećeg direktora fotografije Tomislava Pintera koji je, uz Emira Kusturicu, bio jedini filmski umetnik sa prostora bivše Jugoslavije koji je dobitnik i Zlatnog pečata Jugoslovenske kinoteke 2002. godine, a čak osam puta nagrađen u Puli.
Muzej Kinoteke podseća na domete tog vrsnog snimatelja trodnevnim ciklusom devet njegovih filmova, koji počinje filmom Vatroslava Mimice “Prometej sa otoka Viševice” (1964, Zlatna arena u Puli 1965).
Program obuhvata i takođe Zlatnom arenom nagrađene filmove “Pravo stanje stvari” (1964) Vladana Slijepčevića i “Rondo” (1966) Zvonimira Berkovića, za koji je to priznanje ravnopravno podelio s filmom Vatroslava Mimice “Poneđeljak ili utorak”, koji je takođe snimio Pinter.
Za 27. decembar najavljen je film “Breza” Ante Babaje (prema istoimenom delu Slavka Kolara) iz 1967. godine, koji je Zlatnu arenu podelio sa “Sakupljačima perja” Aleksandra Saše Petrovića. Biće prikazan i film “Jedanaesta zapovijed” (1970) Vanče Kljakovića i “Nokaut” Bore Draškovića (1971), dok će završni dan Pinterovog ciklusa ispuniti filmovi Mikloša Janča “Privatni poroci, vrline javne” (Italija i Jugoslavija, 1976) i “Petrijin venac” (1980) Srđana Karanovića, kao i film “Samo jednom se ljubi” (1981) Rajka Grlića, sa kojim je snimio i “Đavolji raj” (1989) - oba nagrađena Zlatnom arenom.
Rođen u Zagrebu 16. juna 1926. godine, a preminuo 15. avgusta 2008, Pinter je napustio studije slikarstva na Likovnoj akademiji u rodnom gradu, a već od 1945. godine počeo je da radi prvo u “Jadran filmu”, a od 1948. i samostalno da snima filmske žurnale i stiče iskustvo u “Zastava filmu”, gde je proveo i deo vojnog roka.
Prvi celovečernji igrani film “Kota 905” (1960) snimio je s režiserom Mate Reljom, a potom je radio na više od 90 igranih filmova.
Jednako uspešan u crno-beloj tehnici i filmu u boji, Pinter je pratio pojave u svetskom snimateljstvu, prilagođavajući ih od filma do filma, ali i eksperimentišući u upotrebi svetla, objektiva i pokreta kamere, boje i kompozicije kadra, u rasponu od dokumentarne do stilizovane fotografije - postižući autorski samosvojne vizuelne i druge vrednosti.
Radio je i filmove N. Tanhofera “Dvostruki obruč” (1963), A. Petrovića “Tri” (1965), T. Radića “Timon” (1973), M. Klopčića “Strah” (1974) i “Traženje” (Zlatna arena 1979), A. Vrdoljaka “Mećava” (1977) i “Kiklop” (1982)…
Nagrađivan je i na Festivalu dokumentarnog i kratkometražnog filma u Beogradu i dvostruki je dobitnik republičke godišnje nagrade “Vladimir Nazor” (1966. i 1982).
Tradicionalni posebni program “Retrospektive” 51. Filmskog festivala u Puli 2004. godine bio je posvećen tom poznatom snimatelju, koga na čelo liste direktora fotografije iz filmskog “zlatnog doba” u Jugoslaviji stavljaju i Mira i Antonjin J. Lim u svojoj knjizi “Najvažnija umetnost - istočnoevropski film u dvadesetom veku” (Clio, Beograd 2006).
Muzej Kinoteke podsetiće 29. decembra i na nedavno preminulog hrvatskog režisera i scenaristu Fedora Škubonju.
Biće prikazan srednjemetražni igrani film “Izgubljena olovka” (1960) i celovečernji “Nizvodno od sunca” (1969), za koje je scenarije o učiteljicama i deci napisala njegova supruga Stanislava Staša Borisavljević. Prvi je ovenčan Zlatnim lavom u Veneciji (1961) i potom nagrađen u Mar del Plati (1962) i Kanu (1966), gde je proglašen jednim od deset najboljih dečjih filmova, dok je drugi dobio Veliku zlatnu arenu za najbolji film i Zlatne arene za režiju i scenario u Puli.
Škubonja (Murter kod Šibenika, 22. jula 1924 - ostrvo Brač, 24. aprila 2008) upisao se s prvom generacijom (1947) na Visoku filmsku školu u Beogradu, gde je diplomirao režiju na Akademiji za pozorišnu umetnost (1957).
Režirao je oko 30 dokumentarnih, uglavnom namenskih filmova, kao i manje uspešnu komediju “Veliko suđenje” (1961), takođe prema scenariju Staše Borisavljević.
Dimitrije Stefanović
