U fokusu MSUB-a u 2023. dela iz zbirki, skromniji budžet
Muzej savremene umetnosti u Beogradu (MSUB), uz skromniji budžet u 2023. godini u odnosu na prošlu, fokusiraće program na dela iz svojih zbirki, a među umetnicima koje će predstaviti u tri izlagačka prostora su Olga Jančić, Zoran Naskovski, Jagoda Buić, Vesna Perunović, Kristina Benjocki, Darko Dragičević, Mihael Milunović i Olivera Parlić.
Nakon dve izuzetno posećene izložbe u 2022. godini – Ervina Vurma i Mrđana Bajića, te programa u Salonu i Legatu Čolaković koji je posebno vrednovan od stručne javnosti kroz “Politikinu” nagradu za izložbu Sanje Latinović kustoskinje Une Popović i nagradu “Lazar Trifunović” kustosu Miroslavu Kariću za tekst u katalogu izložbe Biljane Đurđević, MSUB je najavio za 2023. godinu program koji će demonstrirati značaj kolekcije i pružiti uvid u dela iz muzejskih zbirki kroz različite kocepcijske, problemske i fenomenološke pristupe.
MSUB će započeti i izgradnju suvenirnice sa kafeom, za koji su mu odobrena sredstva i sada čeka dozvole, planira se i proširenje magacinskog prostora, dok za sada zvanično ne postoje planovi za proširenje izlagačkog prostora, rekla je 30. januara na konferenciji za novinare direktorka Marijana Kolarić, navodeći da je budžet MSUB-a u 2023. godini manji u odnosu na prethodnu godinu za 10-15%, a smanjena su i sredstva predviđena za otkup radova na sedam miliona dinara (2021. iznosila su 10 miliona). “Potrebno je više novca da bismo uspeli da realizujemo ambiciozniji program… Trudimo se da privučemo i pažnju privatnog sektora, nekad je to lakše, nekad teže”, rekla je Marijana Kolarić, dodajući da MSUB nije dobio ni sredstva za bitnije povećanje tima. Priprema se u tom pogledu nova sistematizacija, koja će biti prosleđena resornom ministarstvu.
Iako su izložbe Ervina Vurma “Jedan minut zauvek” i nedavno završena retrospektiva Mrđana Bajića “Nepouzdani pripovedač” stekle ogromnu popularnost i privukle veliki broj publike, prihod od ulaznica, prema rečima Marijane Kolarić, nije dovoljan da bi se organizovali slični projekti. Ta sredstava se koriste za deo honorara za saradnike koji nisu stalno zaposleni, a neophodni su, rekla je direktorka MSUB-a, konstatujući da je i cena ulaznica, inače, dosta niža u odnosu na evropski prosek, odnosno prilagođena životnom standardu u Srbiji.
Mišela Blanuša i Marijana Kolarić, foto: Bojana Janjić
Ovogodišnji izložbeni program MSUB počinje 11. februara izložbom Olge Jančić (kustoskinje Rajke Bošković), čime pokreće ciklus Žene vajarke, posvećen umetnicama čija su dela zastupljena u muzejskoj kolekciji.
Imajući u vidu sve teškoće, prepreke i predrasude sa kojima su se žene suočavale probijajući se u svet skulpture, koji je do sredine 20. veka na ovim prostorima važio za dominatno muški, MSUB tim ciklusom otvara pitanja o poziciji, karijeri, praksi i vidljivosti žena vajarki, kao i o recepciji njihovog rada. Sukcesivnim nizom u razmaku od nekoliko nedelja biće otvorene još dve tematske izložbe u zgradi MSUB-a i to sa delima iz muzejske kolekcije - najpre izložba “Identiteti i grad”, a potom i izložba koja nastaje u interakciji dela savremenih umetnika sa delima iz perioda socijalne grafike iz muzejske zbirke.
Potom je od marta do avgusta najavljena tematska izložba iz kolekcije koja se bavi fenomenima identitet i grad, a kustoskinje su Una Popović, Mišela Blanuša, Svetlana Mitić, Žaklina Ratković i Rajka Bošković.
U fokusu izložbe je pitanje identiteta, suštinskog/osnovnog ali i umetničkog, kroz propozicije socijalnih dimezija koje polaze od političkog i društvenog okvira, o kome su na različite načine pisali mnogi filozifi i teoretičari kulture iznoseći teze da je topos grada pravi prostorni ali i značenjski okvir ponašanja, odrastanja, sazrevanja, što se može razmatrati u odnosu na afirmaciju identiteta umetničke ličnosti, navela je muzejska savetnica mr Mišela Blanuša, šefica Odeljenja umetničkih zbirki i izložbi kustoskinja Zbirke slikarstva 1900-1950.
Izložba teži da vizuelno, asocijativno i idejno ukaže na to kako fizičke dimenzije - prostor grada/mesta, kroz vizuru urbanog, društvenog pa i ritualnog na nivou grupnog mentaliteta, mogu da formiraju poimanje, poetiku i praksu umetnika. Takođe, izbor dela će ukazati i na to koliko karakteristike samog okruženja, mesta, urbanog, mogu da budu izazovne, pikturalne, učinkovite ili pak ne-učinkovite jerodražavaju razna represivna delovanja - za umetnika kao pojedinca, kao i kako se to odražava na njegovu/njenu jedinstvenu socijalizaciju (kroz umetnost) u fizičkom svetu. Izložba nije zamišljena hronološki već će kroz nekoliko tematskih celina grupisati vizuelne i idejne osobenosti koje se mogu iščitati unutar umetničkog dela koje referiše na fenomene identiteta i grada/mesta kroz vizuru sociološko-antropoloških polazišta u razmišljanju. Izložba obuhvata umetnička dela iz svih zbirki muzeja, od početka 20. veka do novomedijskih praksi, od slikarstva, skulpture, crteža, grafika, fotografije i videa, dodala je Mišela Blanuša.
Mišela Blanuša i Marijana Kolarić, foto: SEEcult
Od aprila do avgusta predviđena je izložba socijalno-angažovane umetnosti međuratnog perioda 20. veka, čiji su kustosi Mišela Blanuša i Miroslav Karić. U fokusu je reaktuelizacija nasleđa socijalno-angažovane umetnosti kroz refleksiju i rad domaćih savremenih umetnika i umetnica, aktivnih na domaćoj i međunarodnoj sceni.
Korpus socijalne grafike ali i slikarstva iz zbirki MSUB predstavlja u savremenim umetničkim praksama široko polje referenci i kritičkih promišljanja aktuelnih društveno-političkih okolnosti. Kroz svojevrsni dijalog prošlosti i sadašnjosti i kroz prizmu društveno-angažovanih ideja, izložba otvara niz pitanja koja se tiču današnjeg stanja društvenih sloboda i pozicije umetnika kao kritičara, saborca ili savremenika u borbi za bolje društvo, rekla je Mišela Blanuša.
Pored dela iz muzejske kolekcije, pretežno nastalih u tehnici grafike, biće predstavljena i dela savremenih umetnika kroz murale, skulpture i instalacije, štampane predmete, grafike i slikane narative, ali i performans i fotodokumentaciju. Publika će moći da vidi oko sto radova u svim medijima najpoznatijih umetnika iz kolekcije MSUB-a: Đorđa Andrejevića Kuna, Mirka Kujačića, Bratislava Stojanovića, Marijana Detonija, Sergija Glumca i drugih, a od savremenih umetnika radove Vladana Jeremića i Rene Redle, Siniše Ilića, Bojana Đorđeva, Darinke Pop Mitić, Udruženja Kurs, Milice Ružičić i Nikole Radosavljevića.
Od maja do avgusta predviđena je i inkluzivna “Plava izložba” kustoskinja Senke Ristivojević i Katarine Krstić, koja je rezultat dugogodišnjeg istraživanja značaja i mogućnosti interpretacije umetničkih dela koja se čuvaju u zbirkama MSUB-a, sa posebnim akcentom na slepe i slabovide osobe, ali i osobe koje imaju drugačije pristupe učenju od onih koje se tradicionalno praktikuju u muzejima. Izložba će biti realizovana uz podršku Saveza slepih Srbije, i u saradnji sa Fakultetom likovnih umetnosti, sa kojima je već realizovan sličan projekat "U dodiru sa" (2019). “Plava izložba" predstavlja novo izdanje tog projekta, a bavi se fenomenom boje, načinom na koji ih doživljavamo i šta taj fenomen znači slepima i slabovidima.
Projekat je već u nastavnom programu Vajarskog odseka na klasi profesora Mrđana Bajića i Radoše Antonijevića, a nova generacija studenata vajarstva već uveliko radi na istraživanju i pripremama novih interpretacija umetničkih dela iz kolekcije MSUB-a, koja će biti pristupačna ljudima sa teškoćama sa vidom, ali i svim drugim posetiocima će pružiti šansu da stupe u bliži odnos sa vizuelnom umetnošću, koristeći sva čula.
Mišela Blanuša i Marijana Kolarić, foto: Bojana Janjić
Od septembra do decembra u muzejskoj zgradi na Ušću biće održana retrospektiva Zorana Naskovskog, koja je rezultat saradnje MSUB-a i MSU Vojvodine u Novom Sadu, odnosno kustoskinja Une Popović i Gordane Nikolić.
Koncipirana kroz problemske celine koje omogućavaju celovitije sagledavanje i stručno tumačenje, izložba će omogućiti da se stručna i široka javnost pre svega upozna s idejama, konceptima i širokim medijskim i tematskim diverzitetom praksi Naskovskog (1960), medijskog umetnika čiji rad i istraživanja obuhvataju prakse avangardne i savremene umetnosti, kritiku manipulacija slika i informacija, političko i ekonomsko nasilje, institucionalnu kritiku.
I pored mnogobrojnih stručnih analiza njegovih umetničkih radova i njihovog uključenja u narative istorije savremene umetnosti, umetnička praksa Naskovskog, koja je nastajala tokom više od 30 godina, nije objedinjeno sagledana u okviru društvenih, kulturnih i umetničkih konteksta indikativnih za njegov rad. Teorijska analiza i istorizacija njegovog rada bi bile realizovane kroz stručne tekstove kustosa i pisaca u dvojezičnoj monografskoj publikaciji i pratećim programima - stručna vođenja kustosa i umetnika kroz izložbu i razgovora, uz učešće gostujućih predavača i teoretičara iz internacionalnog konteksta.
Za sam kraj godine, odnosno od oktobra do decembra najavljena je i izložba tapiserija nedavno preminule umetnice Jagode Buić (1930-2022), čija je kustoskinja Svetlana Mitić, a predstaviće radove iz ranijeg perioda stvaralaštva te umetnice, kada je i profilisala umetnički izraz.
Tapiserija je u stvaralaštvu Jagode Buić prvi put u ovdašnjoj posleratnoj umetnosti tretirana na nov i originalan način. Oslobođena deskriptivnosti, dobila je novo autonomno područije delovanja u polju savremene umetnosti. Njene tapiserije karakteriše robusnost, monumentalnost formata, poetsko-epski sadržaj, snažna ekspresija i uzbudljiva lepota. Nastajale su upotrebom grube tehnike tkanja koja odgovara samoj prirodi materijala. Svojom voluminoznošću i skulpturalnim značenjem, one postaju integralni deo arhitekture. Oslobodivši svoje tapiserije klasične ideje izatkane slike, umetnica je znatno uticala na promenu pojma ove umetničke discipline i njene funkcije u kontekstu tada aktuelne jugoslovenske umetničke scene a čija aktuelnost i značaj i danas imaju zapaženu ulogu, navela je Mišela Blanuša, ukazujući i na sve veću pažnju koja se poklanja tapiseriji i na međunarodnoj sceni.
MSUB u Zbirci slikarstva posle 1950. godine ima četiri rada Jagode Buić, koja su svojevremeno otkupljena, a biće predstavljena na izložbi uz pozajmice iz drugih muzejskih i privatnih kolekcija iz Srbije.
Salon MSUB-a i Galerija-Legat Milice Zorić i Rodoljuba Čolakovića ostaće prostori namenjeni umetnicima mlađe i srednje generacije iz Srbije i regiona, u cilju predstavljanja, praćenja i afirmacije aktuelnih umetničkih praksi i njihovih autora i autorki.
Među osam izložbi u ta dva prostora, koje je predstavio kustos Salona Miroslav Karić, biće i izložbe umetnika i umetnica koji već duže vreme žive i rade u inostranstvu, poput Vesne Perunović, Kristine Benjocki, Darka Dragičevića, Mihaela Milunovića. Publika će imati priliku da vidi i novija skulptorska ostvarenja umetnice Olivere Parlić, te da se upozna sa radovima Ivana Markovića iz Beograda i Natalije Vujošević iz Podgorice, kao i sa delima iz zbirke MSU u Zagrebu i sa recentnom vajarskom produkcijom domaćih autora.
Prva u nizu biće izložba Vesne Perunović u Galeriji-Legatu Čolakovića, umetnice koja više od tri decenije vezuje profesionalni angažman za Kanadu, ali je izlagačkom aktivnošću prisutna i na ovdašnjoj sceni. Izložba rezimira poslednju deceniju i po njenog umetničkog rada karakterističnog po primeni različitih medija (crtež, instalacija, video, fotografija, performans) u tematskim preispitivanjima pojmova doma, dislokacije, migracije i pripadnosti, otvarajući pitanja o načinima na koji percipiramo domicilni prostor suočavajući se sa pojmovima ranjivosti i utočišta.
Zatim u Salonu MSUB sledi izložba Ivana Markovića, autora nagrađivanog eksperimentalno-dokumentarnog filma “Centar”, i umetnice Natalije Vujošević iz Podgorice, koji kroz sadejstvo različitih elemenata - od videa, site specific intervencija do zvuka - kreiraju specifičnu ambijentalnu situaciju istražujući atmosferičnost arhitektonskih enterijera (u Markovićevom slučaju poslovne zgrade Energoprojekta na Novom Beogradu, koja je i u fokusu njegovog novog filma), u kojima su upisani tragovi društveno-političkih konteksta u kojem su nastajali, rekao je Karić.
Sledi izložba Kristine Benjocki koja već više od deset godina živi i radi u Holandiji, a prvi put se samostalno predstavlja u Srbiji. u Galeriji-legatu Čolakovića predstaviće se višegodišnjim transdiciplinarnim istraživačkim projektom u čijem fokusu je intrigantna priča o istoriji brda Kaner u blizini Mastrihta i upotrebi njegovih podzemnih tunela od srednjeg veka do 90-ih godina 20. veka.
U Salonu MSUB publiku potom očekuje i samostalna izložba Darka Dragičevića, vizuelnog i performans umetnika iz Berlina koji kroz reference na određena dela iz istorije umetnosti, odnosno rekreiranje pozicija tela/figura u kolapsu, preispituje u široj slici načine otpora društvenom poretku i očekivanoj vertikalnosti visokih učinika, uspeha i rezultata koji su danas postali standard i norma.
Nakon što se MSUB 2022. godine predstavio u zagrebačkom MSU izložbom “Iskustvo u gužvi” Goranke Matić (kustoskinja Una Popović), saradnja dve institucije biće nastavljena izložbom u Salonu MSUB kustoskinja Une Popović i Leile Topić, koja kroz pojavu časopisa Polet prati rad fotografa Mije Vesovića i Ivana Posaveca (iz kolekcije MSU Zagreb) i, generalno, bavi fenomenom nove estetike i senzibiliteta u domenu fotografskih praksi na području bivše Jugoslavije s kraja 70-ih i početkom 80-ih godina.
Za jesen je u Salonu planirana samostalna izložba Olivere Parlić, čija se umetnička praksa poslednjih dvadesetak godina razvija u kontinuiranim preispitivanjima medijskih definicija skulpture i, u kontekstu ženskog pisma, promišljanja izražajnih i značenjskih potencijala materijala, oblikovnih procedura i postupaka koje primenjuje u svojim radovima, istakao je Karić. Skulptura je i u fokusu izložbe koja će biti otvorena u Galeriji-legatu Čolakovića, prema autorskoj koncepciji i izboru koleginice Rajke Bošković, a obuhvata dela petnaestak umetnika, prezentujući različite poetike, pristupe i načine tretiranja materijala kamena u savremenim skulptorskim praksama. U tom prostoru biće otvorena i samostalna izložba umetnika Mihaela Milunovića koji u namenski koncipiranom projektu za Galeriju-legat Čolakovića publiku uvodi u svojevrsni ambijent kabineta kurioziteta o kriptičnoj strani savremenog sveta ispunjenog medijskom manipulacijom, represijom, eksploatacijom, dehumanizacijom, militarizmom, najavio je Karić, dobitnik nagrade “Lazar Trifunović” za tekst u k atalogu izložbe “Studija slučaja” Biljane Đurđević, održane u Salonu MSUB.
Kao novinu, a u želji da ostane dosledan u predstavljanju raznorodnih savremenih umetničkih praksi i medija, MSUB je najavio poseban program posvećen umetničkom filmu, u okviru kojeg planira da ugosti nekoliko značajnih internacionalnih umetnika i umetnica koji su poseban doprinos i priznanje stekli upravo baveći se filmom. Planirano je predstavljanje filmova Širin Nešat, Daglasa Gordona, Alija Šerija i drugih umetnika.
U susret obeležavanju velikog jubileja Nadežde Petrović - 150 godina od rođenja, MSUB će u Srpskom kulturnom centru u Parizu organizovati izložbu posvećenu stvaralačkom periodu te umetnice tokom njenog boravka u francuskoj prestonici.
(SEEcult.org)
