Vek hrvatske scenografije i kostimografije
Vek hrvatske scenografije i kostimografije (1909-2009) obeležava se u Zagrebu velikom izložbom u više izlagačkih prostora, koja je zamišljena kao pregled nastanka i razvoja, sadašnjice i budućnosti scenografske i kostimografske struke, koja danas ima samo po jednog stalno zaposlenog predstavnika u Hrvatskoj.
Vek hrvatske scenografije i kostimografije (1909-2009) obeležava se u Zagrebu velikom izložbom u više izlagačkih prostora, koja je zamišljena kao pregled nastanka i razvoja, sadašnjice i budućnosti scenografske i kostimografske struke, koja danas ima samo po jednog stalno zaposlenog predstavnika u Hrvatskoj.
“Dok se u ovim teškim vremenima pitamo kako dalje, šta nas sutra čeka, nadamo se da će i u budućnosti struke biti jednako kreativne i neophodne”, navela je idejna inicijatorka tog projekta Ivana Bakal, podsećajući da je zvanična istorija scenografske i kostimografske struke u Hrvatskoj započeta 1909. godine zapošljavanjem Branimira Šenoe kao scenografa u zagrebačkom Hrvatskom narodnom kazalištu (HNK), ali da se 2009. godina, kada je upisana druga generacija studenata kostimografije - budućih magistara te struke, završava sa samo jednim stalno zaposlenim scenografom i jednom stalno zaposlenom kostimografkinjom u Hrvatskoj.
Izložbu “Sto godina hrvatske scenografije i kostimografije” organizovali su ULUPUH (Hrvatska udruga likovnih umjetnika primijenjenih umjetnosti) i HNK Zagreb, pod pokroviteljstvom Ministarstva kulture, a realizovana je u pet celina.
“Retrospektiva hrvatske scenografije i kostimografije”, čiju je likovnu postavku osmislio Darko Fritz, a kustoškinje su Ana Lederer i Martina Pertanović, otvorena je u galeriji Prsten Doma HDLU, uz prezentaciju monografija u ULUPUH-u. “Šetnja kostima” priređena je od 23. decembra do 6. januara u foajeu HNK-a, a savremena pozorišna i filmska scena predstavljena je do 15. januara u Galeriji ULUPUH, u kojoj će 19. januara biti otvorena i izložba studenata Tekstilno-tehnološkog fakulteta (modul Kostimografija).
Prema navodima kustoškinja centralne postavke, Ane Lederer i Martine Petranović, izložba je zamišljena i kao svojevrstan poziv na bavljenje umetnostima i umetnicima od kojih mnogi dosad nisu dobili primerena čitanja u svetlu istorije hrvatskog teatra i nacionalne kulture.
Angažovanje slikara Branimira Šenoe kao scenografa 1909. godine u HNK-u označilo je početak istorije hrvatske scenografije kao samostalne umetničke profesije. Scenografsko oblikovanje scenskog prostora postalo je jedno od ključnih ishodišta i hrvatskog teatarskog modernizma.
Budući da se u pozorištu prve polovine 20. veka scenografska i kostimografska struka ne odvajaju, isti autor je bio gotovo po pravilu i scenograf i kostimograf. Otvaranjem mesta kostimografa u HNK-u u Zagrebu sredinom prošlog veka kostimografija se izdvojila kao zasebna umetnička struka. Profesionalizacija te dve struke istovremeno je bila i potvrda njihove umetničke nezaobilaznosti u kreiranju predstave.
Izložba nastoji da prezentuje neke od najmarkantnijih radova brojnih i za pozorišnu istoriju velikih autorskih opusa, kako onih završenih (Šenoe, Tomislava Krizmana, Pavla Fromana, Ljube Babića, Marijana Trepšea, Sergija Glumca, Vladimira Žedrinskog, Kamila Tompe, Zvonimira Agbabe, Božidara Rašice, Miše Račića, Želimira Zagotte, Doriana Sokolića, Zvonimira Šulera, odnosno Inge Kostinčer, Vande Pavelić Weinert, Marije Zidarić, Aurelije Branković, Jasne Novak, Rute Knežević), tako i svih onih brojnih pozorišno vitalnih autora različitih generacija (Aleksandra Augustinčića, Zlatka Boureka, Drage Turine, Mije Adžića, Zlatka Kauzlarić Atača, Dinke Jeričević, Dalibora Laginje, Ive Knezovića, odnosno Ljubice Wagner, Jagode Buić, Ružice Nenadović Sokolić, Diane Kosec Bourek, Ike Škomrlj, Marije Žarak, Ingrid Begović, Ksenije Jeričević, Doris Kristić, Danice Dedijer, Irene Sušac, Dženise Pecotić, Ivane Bakal, Ane Savić Gecan, Marije Šarić Ban, Mirjane Zagorec, Željka Nosića, Barbare Bourek, Katarine Radošević Galić…).
Kroz scenografska i kostimografska ostvarenja izabranih (u pravilu relevantnih) predstava različitih hrvatskih pozorišta, iz sto godina istorije tih umetničkih struka nastojalo se odabirati one radove koji u istom prezentiraju i specifičnosti autorskog stila određenoga scenografa, ali i stil određene epohe i dostignuća obe struke. Zavisno od autora, mesta i vremena nastanka predstave, odabirani su različiti materijali, odnosno mediji scenografskih i kostimografskih ostvarenja - od skica u različitim tehnikama i formatima preko fotografija do TV snimaka.
Važan deo izložbe čine i scenografske makete i pozorišni kostimi.
Za izložbu je korištena građa u vlasništvu HAZU, Muzeja za umjetnost i obrt, Muzeja grada Rijeka, iz arhiva pozorišta i privatne zbirke Marije Šenoe i porodice Sokolić, te iz privatnih arhiva scenografa i kostimografa.
Sajt ULUPUH-a je www.ulupuh.hr
*Foto: Diana Kosec Bourek (ULUPUH)
(SEEcult.org)
