Jubilarni, 60. Berlinale
Berlinski filmski festival predstavlja u 60. izdanju više od 400 filmova iz 40-ak zemalja, od kojih se 20 takmiči za Zlatnog medveda, a povodom jubileja, pripremio je i niz pratećih i specijalnih programa, uključujući obimnu retrospektivu i projekciju restaurisane verzije “Metropolisa”.
Berlinski filmski festival predstavlja u 60. izdanju više od 400 filmova iz 40-ak zemalja, od kojih se 20 takmiči za Zlatnog medveda, a povodom jubileja, pripremio je i niz pratećih i specijalnih programa, uključujući obimnu retrospektivu i projekciju restaurisane verzije “Metropolisa”.
Jubilarno izdanje Berlinala svečano će proglasiti otvorenim 11. februara ministar kulture Bernd Nojman (Neumann), berlinski gradonačelnik Klaus Voverajt (Wowereit) i predsednik žirija, slavni reditelj Verner Hercog (Werner Herzog), kao i festivalski direktor Diter Koslik (Dieter Kosslick), a program će početi svetskom premijerom filma “Apart Together” Vanga Kuanana (Wang Quan’an), jednog od najvažnijih kineskih autora mlade generacije, koji je 2007. osvojio Zlatnog medveda za film “Tujin brak”.
Koslik je rekao novinarima da je posebno zadovoljan što program počinje “prelepim filmom iz Kine” koji će, 20 godina posle ujedinjenja Nemačke, ispričati priču o ljudima koje razdvaja društvo i koji se ponovo spajaju. Glavni junak Kuananovog filma je vojnik primoran da 1949. godine ode na Tajvan, a ponovo sreće ljubav svog života nekoliko decenija kasnije.
Koslik je podsetio i da je Berlinale uvek imao političku oštricu, s obzirom da je pokrenut uz američku podršku, te da mu koreni sežu u vreme posle nacističke ere i začetaka hladnog rata.
“Kad sam počeo (2001), ubrzo se desila američka invazija na Irak i crveni tepih je postao svojevrsni Hajd Park, gde su ljudi mogli otvoreno da govore o tome šta se događaja”, rekao je Koslik, koji je izrazio očekivanje da će među temama na 60. Berlinalu biti i ljutnja zbog globalne finansijske krize i pomoć Haitiju posle nedavnog zemljotresa.
Među autorima u takmičarskom programu nekoliko je ranijih pobednika Berlinala, među kojima je i sarajevska rediteljka Jasmila Žbanić, pobednica 2006. godine dramom “Grbavica”, koja je sada u trci za Zlatnog medveda - ljubavnom pričom “Na putu”, koprodukcijom Bosne i Hercegovine, Austrije, Nemačke i Hrvatske.
Glavnu ulogu u novom filmu Žbanićeve igraju Zrinka Cvitešić i Leon Lučev, a među glavnim akterima su i Ermin Bravo i Mirjana Karanović, koja je igrala glavnu ulogu u “Grbavici”.
Jedna od zvezda takmičarskog programa biće i slavni reditelj Roman Polanski, koji je u kućnom pritvoru u Švajcarskoj, a na 60. Berlinalu imaće svetsku premijeru političkog trilera “The Gost Writer”, sa Ianom Makgregorom (Ewan McGregor) i Pirsom Brosnanom (Pierce), koji se očekuju na crvenom tepihu.
Novi film Polanskog, oskarovca i dobitnika Zlatnog medveda 1966. godine, koprodukcija je Francuske, Nemačke i Velike Britanije, a zasnovan je na bestseleru “The Ghost” Roberta Harisa (Harris) o piscu koga je bivši britanski premijer pozvao da napiše njegove memoare.
U glavnom programu, ali van konkurencije, učestvuje i oskarovac Martin Skorseze (Scorsese), koji će predstaviti novi triler “Shutter Island" sa Leonardom DiKapriom (DiCaprio).
Među zvezdama je najavljen i bolivudski srcelomac Šah Ruk Kan (Shah Rukh Khan), koji igra u filmu “My Name is Khan" Karana Džohara (Johar), te Žerar Depardje (Gerard Depardieu), koji će prisustvovati svetskoj premijeri francuskog filma “Mamut” (Benoît Delépine, Gustave de Kervern), u kojem mu je partnerka Izabela Ađani (Isabelle Ađani).
Najavljen je i Džejms Franko (James Franco) iz filma “Howl" Roba Epštajna (Epstain) i Džefrija Fridmana (Jeffrey Friedman) o kultnom bit pesniku Alenu Ginsbergu (Allen), te Ben Stiler u filmu "Greenberg" američke indi zvezde Noa Baumbaha (Noah Baumbach).
U takmičarskom programu je i film “The Killer Inside Me” Majkla Vinterbotoma (Michael Winterbottom), a među atrakcijama je i debitantski igrani dokumentarac angažovanog britanskog grafiti umetnika Benksija (Banksy) "Exit Through the Gift Shop", čija je svetska premijera bila na nedavnom Sandensu.
Prema rečima Benksija, to je “film o čoveku koji je pokušao da stvori film o njemu”.
U trci za Zlatnog medveda su i japanski “Caterpillar” (Koji Wakamatsu), danski “A Family” (Pernille Fischer Christensen) i “Submarino” (Thomas Vinterberg), norveški “A Somewhat Gentle Man” (Hans Petter Moland), rumunsko-švedski “If I Want To Whistle, I Whistle” (Florin Serban), austrijsko-nemački “Jud Süß - Film ohne Gewišen” (Oskar Roehler).
Svetske premijere u konkurenciji imaće i četiri nemačke koprodukcije - “Honey” Semia Kaplanoglua (Semih Kaplanoglu) sa Turskom, “The Robber” Bendžamina Hajzenberga (Benjamin Heisenberg) sa Austrijom, “(The Hunter) Rafija Pitsa (Pitts) sa Iranom.
Među filmovima u takmičarskom programu su i američko-francuski “The Kids Are All Right” (Lisa Cholodenko), ruski “How I Ended This Summer” (Alexei Popogrebsky), američki “Please Give” (Nicole Holofcener), argentinsko-francuski “Puzzle” (Natalia Smirnoff), kineski “A Woman, A Gun And A Noodle Shop” (Zhang Yimou), nemački “Shahada” (Burhan Qurbani).
Od ukupno 20 filmova u konkurenciji, među 26 u glavnom programu, 18 će imati svetsku premijeru, a ukupno je zastupljeno 18 zemalja.
Glavni program biće završen 20. februara dodelom nagrada i filmom "About Her Brother" 78-godišnjeg japanskog majstora Jodžija Jamade (Yoji Yamada), koji će biti prikazan van konkurencije.
Specijalni program posvećen je nedavno preminulom reditelju Eriku Romeru (Eric Rohmer), koji je osvojio Srebrnog medveda za “Paulinu plažu” 1983. godine, a četiri puta je učestvovao u takmičarskom programu.
Berlinska Panorama obuhvata 18 igranih filmova u glavnom programu, dok će 16 biti prikazano u Panorama specijalu, a 20 u dokumentarnoj sekciji. Filmovi u tom programu dolaze iz 29 zemalja, a 32 će imati svetske premijere, dok su 17 dela debitanata.
Panorama počinje ruskim filmom “Jolly Fellows” Feliksa Mihalkova (Felix Mikhailov) o subkulturnom moskovskom klubu i njegovom miljeu, koji pokazuje homofobičnost celog društva.
Panorama Specijal počinje filmom “Kawasaki’s Rose” češkog reditelja Jana Hrebejka, koji se kroz temu o istini i praštanju osvrće o mračnoj i ne tako davnoj istoriji posle Dubčekove ere, prikazujući korupciju, oportunizam i druge pojave u društvu posle revolucije.
Prošlost i njen odraz na sadašnjost tema je mnogih filmova u programu Panorama, uključujući “Son Of Babylon” o dečaku koji je sa bakom u potrazi za ocem, nestalim za vreme Zalivskog rata, a otkriva strahote nedavne iračke istorije. I dokumentarni program Panorame nudi zanimljiv izbor, posebno filmova koji daju dublji uvid u političke događaje, kao što je “A Film Unfinished”, zasnovan na nemontiranim snimcima nacističkog propagandnog filma, preko “Red, White & The Green” o poslednjim izborima u Iranu, do “Cuchillo de Palo” o progonu pripadnika gej zajednice za vreme diktature u Paragvaju.
Najavljeni su i filmovi koji su posvećeni umetnicima, kao što je “Blank City”, koji predstavlja američku avangardnu scenu 70-ih i 80-ih.
Gledaoci programa Panorama, kojih je svake godine više od 20.000, dodeliće i svoju nagradu, a tradicionalno na Berlinalu biće dodeljena 19. februara i 24. Tedi queer nagrada (www.teddyaward.tv).
Među novinama Berlinala je to što će Evropski filmski market prvi put imati i 3D projekcije, što je svojevrsna posledica euforije povodom globalnog bioskopskog hita “Avatar” Džejmsa Kamerona (James Cameron) i animiranog “Up” kojim je otvoren prošlogodišnji Kan.
Berlinale je u godini jubileja dodelio i dva počasna Zlatna medveda za životno delo - slavnoj glumici Hani Šigula (Hanna Schygulla) i reditelju Volfgangu Kolhaseu (Wolfgang Kohlhaase).
Specijal povodom jubileja Berlinala - velika retrospektiva “Play It Again... !”, obuhvata filmove koji su oduševljavali publiku proteklih šest decenija, goste i razgovore, a među zvezdama su najavljeni Žana Moro (Jeanne Moreau), francuska glumica koja je bila muza autorima novog talasa, a dobila je počasnog Medveda na 50. Berlinalu, zatim britanski reditelj Stiven Frirs (Steven Frears), dobitnik Srebrnog medveda 1999. i poljski reditelj Ježi Skolimovski (Jerzy Skolimowski), koji je pobedio 1967.
Najavljen je i Rajner Simon (Rainer Simon), čiji je film “Žena i stranac” jedini iz Istočne Nemačke koji je osvojio Zlatnog medveda (1985), a godinama nije mogao da bude prikazan zbog problema sa autorskim pravima.
Žana Moro, Frirs, Skolimovski i Simon, učestvovaće i u razgovorima o svom radu i odnosu sa Berlinalom, koji će biti održani u seriji događaja koje Nemačka kinoteka (www.deutsche-kinemathek.de) organizuje u Filmhausu na Potsdamer Placu.
Selektor retrospektive Dejvid Tomson (David Thomson) takođe će govoriti o izboru filmova, a dve večeri biće posvećene glumici Hani Šigula i scenaristi Volfgangu Kolhaseu, kao dobitnicima počasnih Zlatnih medveda.
U okviru retrospektive, sa uzbuđenjem se očekuje i projekcija restaurisane verzije kultnog nemačkog filma “Metropolis” Frica Langa (Fritz) iz 1927. godine, koja će biti praćena nastupom Simfonijskog orkestra Berlina, pod vođstvom dirigenta Franka Strobela. Zahvaljujući senzacionalnom otkriću 25-minutne trake (16-mm negativa) u Buenos Airesu 2008. godine, “Metropolis” će biti prikazan u gotovo potpuno restaurisanoj originalnoj verziji, odnosno sada traje 30-ak minuta duže.
Najavljena je i prezentacija odabranih filmova iz digitalne arhive europafilmtreasures.eu, praćena muzikom uživo i diskusijom.
Poseban deo retrospektivnog programa povodom jubileja posvećen je i kratkim filmovima, posebno radovima žena-reditelja (Sieglinde Hamacher, Elfi Mikesch, Helke Sander, Monika Treut...).
Povodom jubileja, objavljene su i dve knjige i edicija DVD-ja o istoriji Berlinala.
Knjiga “The Berlinale: The Festival” (novinar Peter Cowie i francuski filmski kritičar Michael Climent) ilustrovana je istorijskim fotografijama, a objavljena je u izdanju Bertz + Fischer, na nemačkom i engleskom jeziku.
“Zidojče cajtung” izdavač je knjige fotografija “The Berlinale”, kao i edicije koja obuhvata 22 filma na DVD-ju. Članovi filmske redakcije “Zidojče cajtunga” odabrali su favorite među filmovima prikazanim u takmičarskim programima Berlinala od 1951. godine do danas.
Nemačka kinoteka završila je rad na dramaturški aranžiranih 18 poglavlja snimaka iz 60-godišnje istorije Berlinala, počev od dolaska zvezda na ceremoniju dodele nagrada, preko publike do scena iza bine.
Prema rečima direktora Nemačke kinoteke Rajnera Rotera (Rainer Rother), istorija Berlinala obeležena je velikim političkim turbulencijama, uključujući hladni rat, proteste 1968. godine, otvaranje Istočne Evrope i kasnije političke nemire u Evropi.
Berlinski filmski festival prvi put je otvorio vrata publici 6. juna 1951. godine, šest godina posle Drugog svetskog rata.
Od tada je ugostio na hiljade svetskih zvezda, počev od Rite Hejvort (Rita Hayworth), Sofije Loren (Sophia), Federika Felinija (Federico Fellini) i Bilija Vajldera (Billy Wilder) 50-ih, do Kejt Vinslet (Kate Winslet), Ralfa Fajnsa (Ralph Fiennes), Rene Zelveger (Renée Zellweger), Gaela Garsije Bernala (Garcia Bernal) i Demi Mur (Demi Moore), koji su bili među gostima 2009. godine.
Povodom 60-godišnjice, Berlinale je priredio veliku izložbu na ulicama širom grada, na kojima su portreti više od 800 zvezda koje su prisustvovale od 2003. godine gala premijerama svojih filmova, a među njima je i desetak sa prostora bivše Jugoslavije.
Berlinale je sa 20.000 profesionalnih gostiju, uključujući 4.000 novinara godišnje, jedan od najvažnijih događaja u svetskoj filmskoj industriji.
Prošle godine prodato je čak 270.000 ulaznica, što je festivalski rekord.
Na 59. Berlinalu pobedila je peruanska drama “Mleko tuge” Klaudije Ljose (Claudia Llosa), koja kroz priču o mladoj devojci govori o patnji žena za vreme dvodecenijskog gerilskog sukoba u Peruu. Sa nekoliko nagrada ispraćeni su filmovi “Gigant” mladog argentinskog reditelja Adrijana Binijeza, koji je važio za jednog od favorita, i “Svi drugi” (Everyone Else), debitantsko ostvarenje nemačke rediteljke Maren Ade.
Odlukom žirija 59. Berlinala, kojim je predsedavala britanska glumcia Tilda Svinton (Swinton), trijumfovali su mali filmovi manje poznatih reditelja, iako je u konkurenciji od ukupno 18 ostvarenja bilo i reditelja poput Fransoa Ozona (Francois), Andržeja Vajde, Stivena Frirsa (Stephen Frears), Čena Kajgeja (Chen Kaige)… Poljski reditelj Vajda, koji iza sebe ima 60 godina filmskog iskustva, ipak je dobio priznanje “Alfred Bauer” za inovativnost, nazvano imenom prvog direktora Berlinala.
To priznanje za film “Tatarak” Vajda je podelio je s Biniezom, koji je za “Gigant” dobio i nagradu za najbolji prvi film, a ravnopravno i Srebrnog medveda - Gran pri žirija, s nemačkom koleginicom Maren Ade.
Sajt Berlinala je www.berlinale.de
(SEEcult.org)
