Bogat program BELDOCS-a

Nova ostvarenja svetske i regionalne dokumentaristike, koji se uglavnom bave ličnim i porodičnim temama, samoćom, tranzicijom i promenama u društvu, čine program međunarodnog festivala dugometražnog dokumentarnog filma BELDOCS, koji obuhvata od 7. do 13. aprila više od 40 naslova iz 35 zemalja.

Nova ostvarenja svetske i regionalne dokumentaristike, koji se uglavnom bave ličnim i porodičnim temama, samoćom, tranzicijom i promenama u društvu, čine program međunarodnog festivala dugometražnog dokumentarnog filma BELDOCS, koji obuhvata od 7. do 13. aprila više od 40 naslova iz 35 zemalja.

Navodeći na razmišljanje, suočavajući s patnjom drugih i pozivajući na promenu mišljenja o današnjoj stvarnosti, BELDOCS će u međunarodnom takmičarskom programu i trci za statuu Pobednika, koja podrazumeva novčani iznos od 2.500 evra, prikazati 15 filmova, dok će u regionalnoj konkurenciji za nagradu od 1.500 evra predstaviti deset ostvarenja iz Srbije, Bugarske, Slovenije, Hrvatske, Grčke i drugih zemalja regiona.

Organizatori BELDOCS-a, koji će biti održan u Domu kulture Studentski grad (DKSG) i bioskopu “Balkan” u Beogradu, najavili su ostvarenja koja komuniciraju s gledaocima, ne ostavljaju ih ravnodušnim i duže se pamte, navode na razmišljanje, izazivaju emocije i suočavaju s patnjom naroda širom sveta, predstavljajući svojevrsni nastavak upravo završenog 56. Beogradskog festivala dokumentarnog i kratkog filma, među čijim je laureatima i jedan od koselektora BELDCOS-a Igor Toholj.

BELDOCS će početi u “Balkanu” domaćim filmom “Doviđenja, kako ste?” beogradskog reditelja Borisa Mitića o propalim snovima u Srbiji i Oskarom nagrađenim ostvarenjem “Čovek na žici” (2008) američkog reditelja Džejmsa Marša (Jameas Marsh), kojim će svečano i biti završen 14. aprila u DKSG-u, a govori o kontroverznom poduhvatu Franzuca Filipa Petija (Philippe Petit) koji je 7. avgusta 1974. godine, pošle šestogodišnjih priprema prešao na žici razdaljinu između “kula bliznakinja” Svetskog trgovinskog centra u Njujorku, tada najviših zgrada u svetu.

Novi film nagrađivanog beogradskog reditelja Mitića, poznatog po filmovima “Pretty Dyana” i “UNMIK Titanik”, satirična je dokumentarna bajka o junaku našeg doba koji je spreman da umre za ono u šta veruje, ali ne veruje više ni u šta.

Film sadrži izbor od 120 najefektnijih srpskih satiričnih aforizama i više od 400 “satiričnih dokumentarnih kadrova”, snimljenih tokom tri godine na 50.000 kilometara dugom putešestviju po sporednim putevima Srbije.

Već je potvrđeno učešće tog ostvarenja na festivalima u Edinburgu, Madridu, Minhenu i Visbadenu, a otkupile su ga i mnoge televizije, uključujući TV Arte, koja će da prikazati u udarnom programu.

Regionalni takmičarski program obuhvata i pobednički film nedavnog ZagrebDoxa, čiji je direktor i osnivač Nenad Puhovski predsedavao žirijem proteklog 56. Festivala kratkog metra, a reč je o filmu “Kavijar konekšn” (2008) Dragana Nikolića iz Srbije o neumitnom nestajanju sveta tradicionalnog ribolova i relativnosti granica, kroz priču o braći Pacovima, koji su podelili najveću evropsku reku na male teritorije u pokušaju da dostignu uspeh svog oca, najuspešnijeg lovca na morune prepune kavijara.

Reka se, međutim, promenila, iza njih se nalazi brana, ispod njih prizemlje njihove nedovršene kuće koje je stalno poplavljeno, a na drugoj obali je Evropska unija, koja je uvela zabranu lova na morune.

Među domaćim filmovima u konkurenciji je i “Priča o Janu Lenhartu” (2008) Marka Cvejića o mladom avangardnom muzičaru koji se, nakon putovanja po svetu, vraća u rodno selo Kovačica, u potrazi za umetničkim korenima svoga dede Jana Lenharta, jednog od najpoznatijih pevača narodne muzike vojvođanskih Slovaka. Na road movie istraživanju, otkriva zanimljivosti o Janovom životu, nastupima, popularizaciji slovačke narodne muzike, kroz koje su prožete činjenice o istoriji i tradiciji vojvođanskih Slovaka.

Biće prikazan i nagrađivani “21. sekund” (2008) Željka Mirkovića o bivšem oficiru Zoltanu Daniju, koji stoji iza obaranja “nevidljivog” stelta, američkog vojnog aviona F117, za vreme NATO bombardovanja Srbije. To je priča o povratku porodici čoveka koji se potpuno povukao iz vojne karijere i više puta odbio strane ponude da obučava strane vojske za detektovanje i gađanje sličnih letelica, baveći se danas pekarstvom.

Među domaćim filmovima je i “Nestanak heroja” (2009) Ivana Mandića o promenama naziva ulica u Beogradu. S jedne strane tu je Komisija za nazive ulica i trgova grada Beograda, čiji članovi objašnjavaju stavove i odluke, a s druge su pojedinci i grupe koji su pogođeni njenim odlukama i smatraju ih vandalizmom nad ličnim svetinjama.

U regionalnoj konkurenciji je i makedonsko - hrvatski film “Gledaj na život kroz moje oči” (2008) Marije Džidževe o albanskom selu Srebreničani u Makedoniji, samo deset kilometara udaljenom od Skoplja, u kojem dečaci po ceo dan igraju fudbal i maštaju da zaigraju za Inter. U istom selu očevi ne dozvoljavaju devojčicama da izlaze iz kuće bez pratnje, a neke od njih ne idu čak ni u školu. Kroz kontrastne scene vesele dečačke igre i samoće albanskih žena i devojčica koje život gledaju sa prozora, reditelj prikazuje njihov intimni svet i rutiniranu kućnu svakodnevicu te sopstvenom voljom izolovane zajednice.

Bugarski film “Razvod na albanski način” (2007) Adele Peeve prikazuje Albaniju 60-ih godina, u vreme totalitarizma Envera Hodže, kada su strankinje udate za Albance bile proterivaane iz zemlje pod optužbama za špijunažu. One koje bi odbile da napuste zemlju, provodile bi život do 1978. godine u zatvoru, isto kao i njihovi muževi. Film prati lične priče tri bračna para koji su imali različitu sudbinu, a pođednako bili žrtve komunističkog aparata i njegovih aparačika.

Hrvatsko - makedonski film “Kod kuće” (2008) Gjorča Stavreskog portret je tri radnika koji su napustili Jugoslaviju 70-ih u potrazi za poslom u Nemačkoj. Gastarbajteri, kako su takve goste - radnike (gastarbeiter) Nemci ubrzo krstili, dolazili su uglavnom iz Turske i Jugoslavije, a protagonisti filma prikazani su sa različitim očekivanjima od života. Neki od njih su ostali, ali neki su se vratili domovima koje su davno napustili.

Film “Meduza, priča o ljudima sa dna” (2008) Freda Vale govori o italijanskoj podmornici iz Drugog svetskog rata koju je 30. januara 1942. potopila engleska podmornica u blizini Pule. Najveći deo posade je izgubio život odmah po sudaru podmornica, a 14 članova ostalo je zarobljeno na dubini od 300 metara. Kroz kombinaciju arhivskog materijala, animacija i rekonstrukcija, film predstavlja te ljude koji su drhtali i isčekivali ishod spasilačke akcije na dnu Jadrana.

U regionalnoj konkurenciji je i grčki film “Uskrsnuće” (2007) Aleksandera Papanikolaua i Emili Janoku, koji govori o mladiću kvadriplegičaru koji se priprema za Paraolimpijske igre u Atini 2004. godine.

Regionalna konkurencija obuhvata i holandsko - belgijski film “Žak, Balkan i ja” (2008) Sergeja Kresa o Belgijancu Žaku Roskamu koji je 1972. godine došao u tadašnju Jugoslaviju, ne sanjajući da će dugo ostati, ali se oženio Hrvaticom, počeo da svira gitaru u grupi “Galija”... Pamtili su ga po dredovima na sceni sve dok nije izašao iz benda i stratokaster zamenio za kalašnjikov hrvatske vojske. Film prati njegov put ka starim prijateljima iz “Galije”, preko Bosne gde reditelj filma dolazi na mesta koja su njemu bila bitna dok nije napustio tu zemlju i iselio se kada je počeo rat.

Međunarodni takmičarski program takođe obuhvata i lične priče i ostvarenja posvećena istorijskim događajima i/ili novim odnosima u svetu, među kojima su i nagrađivani kineski “Crvena trka” (Gan Chao) o mukotrpnim treninzima dece u Kini draftovane za Olimpijadu, zatim “Zver u nama” (Yves Scagliola) o borbi životinja, ali i robota u SAD, “Kosa Indije” (Raffaele Brunetti, Marco Leopardi) o kontrastima Indije između hodočašća i sveta zabave, kao i “Priče iz Jodoka” (Andrzej Fidyk) o koncentracionom logoru u Severnoj Koreji i kanadski “Arturov rajh”, montipajtonovska priča bez dijaloga.

Švajcarsko - danski film “Zver u nama” (Yves Scagliola, 2007) predstavlja ljudsku istoriju kao istoriju nasilja, kome su ljudi podložni koliko i svi drugi oblici života, a kada ne ratuju međusobno, traže perverznije oblike borbe - životinje koje dele njihovu želju za pobedom. Tako na Baliju organizuju borbu petlova, u Meksiku rade slično sa svojim odanim prijateljima, psima, u Kini se bore cvrčci, a u SAD traže pobedu od svojih robota, kojima se bore sa daljinskim upravljačem u rukama.

Potresan italijanski film “Sutra ponovo kući” (Fabrizio Lazzaretti, Paolo Santolini, 2008) prati nekoliko dečaka u bolnici pograničnog područja koji se zabavljaju igrom iako oskrnavljenih udova od eksplozija, guraju one koji ne mogu da hodaju u bolničkim kolicima da bi skratili preduge bolničke sate. Deca rata nose bezlične pižame i bosi hodaju po dvorištu bolnice, radoznali za sve pridošlice, bilo nove ranjenike, bilo doktore ili konačno roditelje koji će ih ponovo vratiti u njihove domove, gde će pokušati da se vrate u detinjstva koja je rat surovo prekinuo.

Italijanski film “Kosa Indije” (Raffaele Brunetti, Marco Leopardi, 2008) govori o paradoksima današnje Indije kroz priču o devojčici čija kosa biva odsečena na hodočašću da bi njeni roditelji mogli od dobijenog novca da plate operaciju očiju sina. Ipak, to nije ni blizu svoti koliko košta cela operacija. Dalji put odsečene kose ide do Italije, gde se sprema da bude nadograđena. Deo kose vraća se i u samu Indiju, gde se kalemi na vlasi bogate žene iz indijskog šou biznisa. Kroz priču o lepoti, o posebnoj pažnji koje Indijke posvećuju koži i kosi, film preispituje i kontraste koji čine današnju Indiju na rascepu između hodočašća i sveta zabave.

Norveško - poljski film “Priče iz Jodoka” (Andrzej Fidyk, 2008) priča je o koncentracionom logoru u Severnoj Koreji koji krije u sebi tajnu 200.000 ljudi koji su i dan danas tamo zatvoreni. Maltretiranja i ubistva dešavaju se pred očima najbližih. I dok u Jodok neprestano pristižu novi društveni “neprijatelji”, samo mali broj ljudi uspeo je da odatle pobegne. Film prati nekolicinu “srećnika” koji su se dočepali slobode. Njihov rad na istoimenom mjuziklu iznosi svu pretrpljenu bol, ali i snažan protest koji to scensko delo poseduje.

Australijski film “Odvažna majka” (Janet Merewether, 2007) posvećen je ženama koje odlučuju da rode dete bez muža, odlučujući se za dobrovoljca koji nestaje kada beba dođe na svet. Film postavlja pitanje da li dete moderne samohrane majke i oca dobrovoljca koji nestaje može da bude voljeno ako ga voli samo ona, dok oca čak i ne poznaje.

Film “Lakšmi i ja” (Nishtha Jain, 2007) govori o kućnoj pomoćnici Lakšmi koja radi deset sati dnevno, sedam dana u nedelji. Rediteljka Ništa Jain je njen poslodavac, ali i neko ko snima život te 21-godišnje Indijke koja čisti tuđe kuće. Prateći je u svom domu i po drugim kućama u kojima radi, rediteljka ulazi u svet žene koja na čudan način deli njenu svakodnevicu.

Holandski film “Hristinine kuće” (Suzanne Raes, 2007) govori o Bugarki koja čisti kuće ljudi u Amsterdamu, a vezu sa svojim svetom uspostavlja jedino putem fotografija koje pravi. Fotografije Hristininog života u novoj zemlji uspostavljaju vezu s ljudima koji se trude da je ne primećuju, ali će je upoznati u drugom svetlu, onom koji su zanemarivali - svetlu nekoga ko je od svoje senke i samoće stvorio umetnost.

Kanadski “Arturov raj” (Luc Beauchamp, 2006) kroz kombinaciju igranog i dokumentarnog materijala predstavlja svet svojevrsnog usamljenika i odmetnika od društva, koji živi sam na farmi svinja i savršeno se sa njima razume. Situacija se menja kada tu bizarnu farmu zahvata oluja i odnosi muzičku ploču koja je svinjama bila najdraža, a Artur tada shvata da njegove svinje ne žele kompromise.

Nemački film “Povratak” (Maximilian Plettau, 2007) govori o ljudskim nadama i naporima za ostvarenje cilja, kroz priču o velikom povratku malog boksera, koji napušta trenutno zanimanje i kreće put stare ljubavi boksa ka novom kontinentu da bi se sreo sa protivnicima. Među njima je i on sam, jer mora da nadvlada sam sebe i svoju nesigurnost.

Iz Nemačke će biti prikazan i film “Lutalica” (Sebastian Heidinger, 2007) o beskućnicima na berlinskoj stanici Zoo i neodgovornosti društva za decu koja žive na ulici.

Američka rediteljka Suzan Mogul predstaviće se filmom “Muško za volanom” u kojem traži od svoje porodice odgovor na pitanje ko je, a od svojih davnih ljubavi da se otelotvore i odlede je, postavljajući pitanje šta biva sa ostvarenim ženama koje traže muško za volanom.

Holandski film “Karmen sreće Borata” (Mercedes Stalenhoef, 2008) prikazuje likove iz bugarskog sela Glod koji se pojavljuju u američkom igranom filmu “Borat”, u želji za boljim životom pokreću tužbu protiv ekipe tog filmskog hita, posebno protiv pisca i glumca Saše Barona Koena. Optužuju ga za netačan prikaz njihove sredine, života koje žive i vrednosti koje promovišu.

Biće prikazan i film britanskog reditelja Šona Mek Alistera (Sean McAllister) “Japan, priča o ljubavi i mržnji” (2008), koji je snimio po narudžbini BBC-ja, a predstavlja toplu ljudsku priču o dvoje para različitih godina iz radničke klase, čiji se život uglavnom ostvaruje u premalom suterenskom stanu bez prozora. Mlada devojka radi neobične poslove da bi obezbedila život sebi i svom izabraniku, čoveku 25 godina starijem od nje same.

U međunarodnoj konkurenciji je i japansko - američki film “Kampanja” (Kazuhiro Soda, 2007-2008) o čoveku koji se kandiduje za predsednika, iako mu je to mesto po obrazovanju gotovo potpuno nedostižno, a po snazi duha ispred nosa.

Van takmičarskog programa najavljeno i 30 projekcija na BELDOCS Marketu, namenjenom urednicima televizijskog dokumentarnog programa iz regiona srpsko - hrvatskog govornog područja.

Prateći program BELDOCS-a obuhvata specijalne projekcije južnoameričkog filma, retrospektivu engleskog dokumentariste i autora Bi-Bi-Si-ja Luka Holanda (Veoma englesko selo: Ubiti, 2005; Više nego život, 2002; i Dobro jutro gospodine Hitler, 2008), predsednika žirija međunarodne konkurencije, kao i okrugle stolove, prezentacije i radionice poznatih svetskih režisera, producenata i škola, među kojima je i američka rediteljka, video umetnica i feministkinja Suzan Mogul, koja će održati radionicu “Oblačenje - Remake” na Fakultetu dramskih umetnosti.

Svi filmovi su titlovani, osim programa “Fokus na Južnu Ameriku” i Holandove retrospektive, koja obuhvata i film “Dobro jutro gospodine Hitler” sa snimcima sa Svetske izložbe u Minhenu 1939. godine, održane nesporedno uoči napada nacista na Poljsku.

Osim Holanda, u žiriju su i Adrian Blaser i Miroljub Stojanović, dok će Miodrag Milošević, Jurij Meden i Marija Perović, odlučiti o dobitniku nagrade Pobednik Beograda u regionalnoj selekciji.

Holand će održati i radionicu na FDU, a razgovor sa njim posle projekcije filmova vodiće Boris Mitić.

U okviru BELDOCS-a biće predstavljena 11. aprila i Međunarodna škola filmske i TV režije EICTV (Escuela Internacional de Cine y TV), čiji je osnivač i dekan čuveni pisac i nobelovac Gabrijel Garsija Markes. U okviru prezentacije EICTV, biće prikazana četiri kratka filma, u prisustvu mladog reditelja i studenta diplomca Dijega Mondijake i profesora na EICTV, srpskog scenariste i reditelja Gorana Radovanovića.

Direktor i selektor BELDCOS-a je Mladen Vušurović, a u selekciji su mu pomagali Slobodan Aranđelović, Gordana Smuđa i Igor Toholj, nagrađen na proteklom Festivalu kratkog metra za film “Tačka prekida”.

Karte za projekcije u “Balkanu” koštaju 200 dinara za međunarodni takmičarski program i 150 za regionalni, a celodnevna ulaznica je 400 dinara (pet filmova). Ulaznice u DKSG-u su sto dinhara (dnevne 200), dok su specijalni programi besplatni.

Sajt BELDOCS-a je www.beldocs.rs, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org

(SEEcult.org)